فهرست محتوا این مقاله
اگر شما باغدار هستید یا حتی اگر چند درخت در حیاط خود دارید احتمالاً دوست دارید بدانید که چگونه باید از درختان خود مراقبت کنید اگر برای یافتن زمان مناسب برای کود دادن، سمپاشی، هرس درختان و… با مشکل مواجه شدهاید و یا به دنبال بهترین روش انجام کارهای مربوط به درختان خود و افزایش حداکثری عملکرد آنها میگردید، به شما پیشنهاد میکنم این مقاله را تا انتها مطالعه نمایید.
ما قصد داریم در این مقاله تمام مواردی را که در طول یک سال لازم است در نگهداری از باغ اجرا کنید تا دارای درختان سالم و پربارتری باشید، شرح دهیم.
اگر شما بخواهید وضعیت باغ خود را بهبود ببخشید باید ابتدا از وضعیت کنونی آن اطلاع کامل داشته باشید تا بتوانید بر اساس آن برای بهبود وضعیت برنامهریزی کنید و برای این کار باید در اولین قدم یک آزمایش آب و خاک بگیرید تا از مشکلات باغ خود آگاهی کامل کسب کنید.
به عنوان مثال اگر شما در باغ قدیمی خود از آبی استفاده کنید که شور باشد و شما از این موضوع خبر نداشته باشید ممکن است درختان تنومند شما به خاطر ریشههای عمیق خود و همچنین مقاومت به شوری که بهمرور به دست آوردهاند با مشکل محسوسی مواجه نشوند ولی زمانی که شما بخواهید چند نهال جدید به باغ اضافه کنید و یا باغ جدیدی احداث کنید بیشتر نهالهای جوان به خاطر حساسیت بیشتر به شوری خشک شوند و ضرر هنگفتی را به شما تحمیل کنند، در حالیکه اگر از وضعیت آب و خاک آگاه بودید میتوانستید با مشورت با کارشناس خود و انجام اقدامات پیشگیرانه از این ضرر جلوگیری کنید.
در زمستان بهتر است کود دامی به باغ بدهید. کود دامی باید پوسیده باشد و اگر از پوسیدگی کامل آن اطمینان ندارید بهتر است کود را زودتر مثلاً در اواخر پاییز یا اول زمستان به زمین بدهید تا زمان کافی برای پوسیدن کود داشته باشید. در همین زمان گوگرد هم بر روی زمین پاشیده و سپس یک شخم سبک بزنید. اگر به هر دلیلی کود دامی را دیر استفاده کردید میتوانید با دادن مقداری کود اوره به آن سرعت پوسیدن کود را افزایش دهید.
زمانی که خاک مرطوب است با استفاده از سموم مسی میتوانید باکتریها و یا قارچهایی را که ممکن است در بین برگهای ریخته شده بر روی زمین به وجود آمده باشند از بین ببرید، البته مس علاوه بر باکتریهای مضر، باکتریهای مفید را هم از بین میبرد.
اگر باغ شما دارای آلودگی زیادی نیست استفاده از این سموم توصیه نمیشود و بهتر است در این زمینه با نظر مشاور خود اقدام کنید.
در اسفند ماه میتوانید باغ خود را هرس کنید این کار بسیار حساس است و عوامل زیادی در زمان و مقدار هرس باید مورد توجه قرار گیرند.
زمانی که درخت هرس میشود به آن شوک وارد میشود و درنتیجه هرچه درخت دیرتر هرس شود دیرتر هم شروع به جوانهزنی و شکوفه دهی میکند در این شرایط ممکن است به خاطر دیر رسیدن محصول شما به بازار نتوانید از فروش نوبرانه که معمولاً قیمت بالاتری هم دارد سود ببرید ولی این اتفاق میتواند برای شما یک مزیت هم داشته باشد زیرا اگر سرمای دیررس رخ دهد درختان شما از آن در امان خواهند بود. پس شما باید براساس وضعیت آبوهوای منطقه خود و پیشبینیهای اعلام شده از سوی سازمان هواشناسی زمان هرس درختان خود را انتخاب کنید.
پیشنهاد میکنیم مقاله زمان هرس و نحوه هرس کردن را بخوانید. درباره هرس زمستانه، تابستانه و بهاره و نحوه هرس بصورت کامل توضیح داده شده است.
نکته: مقدار هرس در درختان مختلف متفاوت است، بعضی درختان مثل مرکبات به هرس نیاز ندارند، برخی درختان مثل سیب و گلابی نیز به هرس خیلی کم و در حد آرایش برخی شاخهها نیاز دارند ولی بعضی از درختان مثل هلو، شلیل، آلو و خصوصاً انگور باید هرسال و به مقدار زیاد هرس شوند و از هر شاخه بسته به نوع درخت فقط چند بند باقی گذاشته شود. با توجه به اینکه همه بندها در سال بعد فعال نیستند و در درختان مختلف شرایط هرس متفاوت است، هرس حتماً باید با نظر کارشناس و توسط فرد ماهر صورت گیرد.
در اسفندماه میتوانید از محافظ تنه مثل چسب مرهم استفاده کنید البته میتوانید خودتان با استفاده از چسب باغبانی و سمومی مثل تیوفانات متیل محلولی غلیظ درست کرده و با فرچه روی کل تنه را بپوشانید، اگر بر روی تنه زخم مشاهده کردید باید ابتدا زخمها و شیرابههای احتمالی را کاملاً بتراشید سپس با یک سمباده نرم سطح موردنظر را کاملاً صاف کنید (درصورتیکه سطح بهخوبی صاف نشود قارچها در شیارهای ریز باقیمانده و کار شما کم اثر میگردد) و سپس با همین محلول روی زخم را بهصورت مرهم بپوشانید. همچنین در اواخر پاییز میتوانید دور تنه گونی بکشید تا با ایجاد محیطی مناسب برای تخمگذاری و زمستان گذرانی آفات، تنه درختان را از آسیب حفظ کرده و در اسفند گونی را برداشته و آتش بزنید.
در اسفندماه میتوانید سمهایی مثل دیازینون گرانول و متالاکسیل گرانول را بهصورت مخلوط و قبل از شخم زدن روی خاک بپاشید و در انتها با سم تری فلورالین (ترفلان) جهت از بین بردن بذر علفهای هرز سمپاشی کرده و بلافاصله شخم بزنید تا با خاک سطحی مخلوط شوند.
در اواخر اسفند و قبل از جوانهزنی و زمانی که جوانهها در حال متورم شدن هستند میتوان از سمومی مثل:
استفاده نمود.
روغن امولسیون شونده حالت خفهکننده دارد و بهتر است دیازینون و کنفیدور را با آن مخلوط کنیم تا قدرت اثر و ماندگاری آنها نیز افزایش یابد، اتیون را نیز میتوان با روغن مخلوط کرده و استفاده نمود.
ترکیبات مس را باید کاملاً جدا استفاده کنید و با هیچگونه سم و کودی ترکیب نکنید، مثلاً اگر امروز از ترکیبات مسی استفاده کردید حداقل یک روز فاصله گذاشته و فردا میتوانید از مخلوط روغن و دیگر سموم استفاده کنید.
در این زمان و قبل از آب اول برای هر اصله درخت میتوانید کودهای:
را با هم مخلوط کرده و چالکود کنید.
توجه: مقدار کودها تقریبی است و بر اساس نوع و سن درختان ممکن است تغییر کند.
از آنجا که ریشههای فعال درخت معمولاً از تنه اصلی مقداری فاصله دارند بهترین محل برای قرار دادن کود در یک سوم انتهایی سایهانداز درخت است و بهتر است کود در عمق ۲۰ تا ۵۰ سانتیمتری خاک (براساس نوع و سن درخت) قرار گیرد و درصورتیکه از آبیاری قطرهای استفاده میکنید در زیر قطرهچکانها قرار گیرد.
بهترین حالت زمانی است که مخلوط کود در چهار طرف درخت تقسیم شود. اگر باغ شما به صورت جوی و پشته است و درختان شما بر روی پشته قرار دارند شما باید کود را درجایی که آب از روی آن عبور میکند قرار دهید. برای اطلاعات بیشتر مقاله چالکود چیست و نحوه و روش اجرای چالکود را بخوانید.
در اوایل بهار برای تقویت شاخ و برگ دهی باید کودهای:
چالکود شود.
در بهار و با متورم شدن جوانه با استفاده از محلولپاشی فروت ست میتوانید تعداد شکوفهها را افزایش دهید و البته باید توجه داشته باشید که با افزایش تعداد شکوفهها شما در مراحل بعدی نیز به کود دهی بیشتری نیاز دارید تا درخت بتواند این شکوفهها را به میوههای باکیفیت تبدیل کند.
در مدتی که درخت شکوفه دارد نیازی به دادن آب یا کود نیست و پس از ریختن شکوفهها دوباره میتوانید از سمومی مثل کنفیدور (شتهکش) و دیازینون (برای از بین بردن شتهها و پروانهها) استفاده کنید و درصورتیکه باغ شما با آسیب شدید کرم در سالهای گذشته روبرو بوده است میتوانید از کرمکشهای قویتری مثل:
استفاده کنید.
برای درختانی مثل هلو و گیلاس که به بیماریهای قارچی حساسترند میتوانید دوباره از سموم مسی استفاده کنید.
در این زمان با توجه به اخبار هواشناسی در صورت سرمازدگی باید از سه روز قبل از اسیدآمینه استفاده کنید تا از شدت سرمازدگی و آسیب به درخت کاسته شود و در صورت ماندگاری سرما باید هر ۲ تا ۳ روز یکبار استفاده از اسیدآمینه را تکرار کنید و ۳ روز پس از پایان سرما نیز یکبار از اسیدآمینه استفاده کنید تا درخت اصطلاحاً شوک را رد کند.
زمانی که شکوفهها به چغاله تبدیل شدند باید شروع به مصرف کودهای پتاس بالا کنیم که این کار تا پایان دوره ادامه دارد و حداقل باید ۲ تا۳ بار تکرار شود، میتوانید سولفات پتاسیم و نیترات کلسیم را بهصورت جدا از هم چالکود کنید و هرچقدر از سولفات پتاسیم استفاده کردید از نیترات کلسیم هم استفاده کنید.
همچنین میتوانید برای رسیدن سریعتر و درشتتر شدن میوه از کودهای پتاس بالا مثل سوپرگرین ۴ و هاسکون ام ۱۰ به صورت محلولپاشی استفاده کنید.
برای افزایش ماندگاری میوه و انبارداری بیشتر در مراحل پایانی میتوانید کلسیم را محلولپاشی کنید.
در این مرحله باید سمپاشیها را متوقف کنید تا فرصت برای گذشت دوره کارنس سموم قبل از برداشت محصول داشته باشید در صورت حمله آفات یا بروز هر مشکلی در این زمان حتماً برای سمپاشی با نظر کارشناس خود اقدام نمایید.
در دوران برداشت میوهها و در تابستان پتاسیم و هیومیک را چالکود کنید. در این مرحله از کود مرغی نیز میتوانید استفاده کنید (کود مرغی مایع را میتوانید با آب آبیاری به درختان بدهید)، این کود به جذب بهتر مواد باقیمانده در خاک مثل پتاسیم و فسفر نیز کمک میکند.
درصورتیکه بخواهید بجای چالکود کردن کودهای پتاسه و هیومیک را با آب آبیاری به درختان بدهید باید مقدار کود را کاهش داده و در چند نوبت مثلاً هر دو هفته یکبار در اختیار گیاه قرار دهید. در حال حاضر کودهای گرانول کامل نیز در بازار موجود است که میتوانید از آنها برای چالکود کردن استفاده کنید، اما استفاده جداگانه از کودها به کودهای کامل ارجحیت دارد.
زمانی که محصول برداشت میشود نباید باغ را به حال خود رها کنید زیرا در این صورت ممکن است درخت که تمام ذخایر خود را صرف تولید میوهها کرده است نتواند توان خود را بازیابی کند که این امر باعث افت شدید محصول در سال بعد خواهد شد. (سال آوری یا تناوب باردهی)
شاید درختانی را دیدهاید که یک سال در میان میوه میدهند درواقع این درختان در سالهایی که میوه نمیدهند مشغول جمعآوری و ذخیره مواد غذایی برای سال بعد هستند درصورتیکه اگر پس از برداشت محصول تغذیه آنها بهدرستی صورت گرفته و در زمان مناسب و با دقت هرس شوند میتوانند هرسال میوه بدهند و از طرفی با تقویت این درختان، خطر حمله آفات و بیماریها نیز بشدت کاسته خواهد شد.
پس از برداشت محصول میتوانید از فروت ست که حاوی نیتروژن، روی، بور و پتاسیم است بهصورت محلولپاشی (۱ تا ۳ بار تا زمان ریختن ۳۰ درصد برگ¬ها) استفاده کنید. پسازاین مرحله و زمانی کهبرگها در حال ریختن هستند میتوانید با مس و گوگرد و دیازینون (برای از بین بردن قارچها و حشرات) اقدام به سمپاشی کنید.
پسازاینکه برگها ریختند بهتر است آنها را جمع کرده و در یک گودال که برای این کار اختصاص دادهاید بریزید این کار شرایط را برای زمستان گذرانی حشرات دشوار ساخته و شیوع بیماریهای قارچی را نیز کاهش میدهد، همچنین برگهای جمعآوریشده میتوانند در سال آینده بهعنوان کود استفاده شده و نیاز به مصرف کود حیوانی را بهشدت کاهش داده یا به صفر برسانند.
میتوانید بر روی برگهای جمعآوری شده گوگرد بریزید تا از حمله قارچ¬ها جلوگیری کنید، اضافه کردن اوره، آبپاشی و پوشاندن روی چاله میتوان به پوسیدن سریع تر برگ ها کمک کند.
اگرچه هزینههای نگهداری از باغ در نگاه اول ممکن است به نظر زیاد باشد ولی در مقایسه با سلامتی باغ، افزایش طول عمر درختان و افزایش عملکرد و سود نهایی شما این هزینه ها بسیار ناچیز است.
اگر فکر میکنید چه موقع درختان میوه خود را هرس کنید، پاسخ به این سؤال به اهداف شما بستگی دارد. آیا میخواهید اندازه یک درخت پرانرژی را کاهش دهید؟ یا آیا میخواهید یک درخت میوه جوان را ترغیب کنید تا سریعتر رشد کند؟ هرس صحیح درخت میوه، در زمان مناسب سال، میتواند به شما در دستیابی به این اهداف کمک کند.
اگر نمیدانید در چه فصلی باید درختان خود را هرس کنید، پاسخ به سوالات زیر به شما کمک خواهند کرد:
درنتیجه هرس زمستانه برای درختان جوان مفید است زیرا رشد شدیدی را ایجاد میکند. اگر میخواهید درختان میوه خود را کوچک نگهدارید، هرس تابستانه بهتر است.
فاکتورهای دیگری نیز وجود دارد که باید در انتخاب زمان هرس درختان میوه بهخاطر بسپارید.
آیا درخت شما بیمار است؟ آیا برخی از شاخهها شکسته شده است؟ آیا درخت شما میوههای بیکیفیت زیادی تولید میکند؟ آیا در یک آبوهوای بسیار سرد زندگی میکنید که هرس اواخر تابستان و پاییز میتواند خطرناک باشد؟ من قصد دارم برخی از این سؤالات را در این مقاله بررسی کنم.
بهطورکلی، هرس درختان میوه در زمستان باعث رشد شدید میشود درحالیکه هرس تابستان سرعت رشد را کاهش میدهد؛ اما چرا اینطور است؟ این مربوط به چرخه فصلی انرژی درخت شما است. هرس درخت میوه در زمان مناسب سال انجام میشود و به تولیدکنندگان کمک میکند انرژی درختان میوه خود را مدیریت کنند.
در پاییز، درختان میوه انرژی برگهای سرسبز خود را برای ذخیرهسازی زمستان به سیستم ریشهای میرسانند. وقتی انرژی از برگها خارج شد، برگها زرد و قهوهای میشوند و از روی درخت میریزند.
درختان میوه در ماههای زمستان بهسختی رشد میکنند (ریشههای آنها همچنان رشد میکنند، اما صحبت در مورد رشد شاخوبرگ است)؛ بنابراین، درخت شما فقط درصد کمی از مواد مغذی ذخیره شده خود را برای زنده نگه داشتنش در طول زمستان استفاده خواهد کرد. بیشتر انرژی باقیمانده برای فصل بهار، هنگامیکه درختان میوه از خواب خارج میشوند، ذخیره میشود. جوانههای آنها باز میشوند و درختان برای تحریک شکوفه دهی، تولید برگ، شاخه و رشد ریشه به انرژی ذخیره شده خود نیاز دارند.
هرس زمستانی خارقالعاده است زیرا درخت در خواب زمستانی و بدون برگ، گل و میوه است. این بدان معناست که دیدن ساختار درخت و تصمیمگیری در مورد برش زدن آسان خواهد بود؛ و بااینحال، برخی از باغداران از هرس درختان میوه در اوایل زمستان اجتناب میکنند؛ زیرا در اوایل زمستان رشد شاخه به حداقل میرسد و درخت نمیتواند زخمهای ناشی از برشهای هرس را التیام بخشد. بااینحال، اواخر زمستان زمان بسیار خوبی برای هرس درختان است. شما میتوانید ساختار درخت خود را بهراحتی مشاهده کنید و مطمئن باشید که با رسیدن به فصل بهار درخت شما بهزودی میتواند آن زخمها را التیام بخشد.
هنگامیکه درخت خود را در اواخر زمستان یا اوایل بهار هرس میکنید، رشد در درخت تحریک میشود؛ زیرا درحالیکه شاخههای بدون کیفیت را حذف و بهترین شاخهها را برای نگهداری انتخاب میکنید. این بدان معنی است که هنگامیکه بهار فرامیرسد، درخت انرژی خود را برای رشد شاخههای بیکیفیت هدر نمیدهد و انرژی را برای رشد بهترین شاخهها متمرکز میکند.
به عنوان مثال اگر درخت میوه شما ۱۰۰ شاخه دارد؛ بنابراین نیاز است هر یک از این شاخهها رشد کنند وهر شاخه سهم کمی از انرژی ذخیرهشده را به دست بیاورد؛ اما پس از هرس، درخت شما فقط ۷۵ شاخه خواهد داشت و هر شاخه سهم بیشتری از این انرژی را به خود اختصاص میدهد تا بتواند رشد بهتری داشته باشد و میوهای باکیفیت بهتر تولید کند.
با نزدیک شدن فصل بهار، روزها طولانیتر و هوا گرمتر میشود و درخت شما از خواب خارج میشود. درخت در ریشههای خود انرژی یا قندهای ذخیره شده شگفت انگیزی دارد که از آنها برای تقویت رشد در بهار استفاده خواهد کرد. جوانههای درخت شما باز میشوند و برگها، شکوفهها، میوههای کوچک و شاخههای جدید به وجود میآیند.
بعضی از باغداران دوست دارند پس از باز شدن جوانههای درخت و ظهور شکوفهها و برگها، در بهار درخت را هرس کنند. مزیت هرس در این زمان این است که شما میتوانید شاخههایی را که در زمستان دوام نیاوردند شناسایی و حذف کنید. این امر مخصوصاً در مورد کسانی که درختان میوه حساس مانند هلو یا زردآلو میکارند بسیار صدق میکند.
هرس در بهار، بهاندازه هرس در اواخر زمستان، درختان را به رشد ترغیب نمیکند. به این دلیل که درخت قبلاً مقداری از انرژی ذخیرهشده خود را برای تولید برگ، شکوفه دادن و رشد شاخههای مختلف خود، قبل از هرس استفاده کرده است. اگر میخواهید درخت بزرگ شما جمع و جورتر شود، بهار زمان خوبی برای هرس یک درخت میوه بزرگ است.
هنگامیکه رشد درخت در بهار کاهشیافته و مواد مغذی ذخیره شده به پایان رسید، درخت شما میتواند از بقیه تابستان برای ذخیره مجدد مواد مغذی خود استفاده کند. درخت شما اکنون به طور کامل برگ داده و از طریق فتوسنتز انرژی تولید میکند و مقداری از آن را برای تأمین رشد در تابستان استفاده خواهد کرد. انرژی باقیمانده در نهایت در زمستان، زمانی که چرخه دوباره شروع میشود، به ریشهها جذب میشود.
هرس تابستان فواید زیادی دارد. ازآنجاکه درخت شما ذخیره انرژی ندارد و در نتیجه هرس تابستانه به شدت رشد نخواهد کرد، بنابراین این امر میتواند به شما در کاهش اندازه یک درخت بزرگ کمک کند. انتخابهای عالی برای هرس بهاره یا تابستانه شامل درختان گیلاس با شدت رشد بالا هستند که اگر به حال خود رها شوند میتوانند تا سهطبقه رشد کنند!
حتی اگر هرس اولیه شما در زمستان یا اوایل بهار انجام شده باشد، میتوانید هرس را در تابستان ادامه دهید. این زمان برای ازبینبردن شاخههای جدیدی است که شکسته، متقاطع (و رویهم ساییده میشوند) یا بیمار هستند.
پس از تابش شدید آفتاب در تابستان، درخت شما مقدار زیادی غذا برای خود تولید کرده است. این کار را از طریق فتوسنتز انجام میدهد: فرایندی که درخت شما نور خورشید را به قندهایی تبدیل میکند که در برگها ذخیره میشوند. با خنک شدن هوا، درخت با انتقال این قندها به داخل ریشههای خود برای ذخیرهسازی زمستان، برای خواب آماده میشود.
هرس پاییزه ایده خوبی نیست؛ به این دلیل که هروقت شاخهای از درخت را قطع کنید، شما یک زخم هرس ایجاد میکنید و در پاییز، رشد کند شده است و ممکن است درخت قادر به ترمیم جای زخم نباشد.
آیا از خود میپرسید چه زمانی درختان میوهای را که بیمار هستند هرس کنید؟
در واقع میتوانید این کار را در هر زمان از سال انجام دهید. در زمستان، معمولاً مشاهده مشکلات بیماری آسانتر است، زیرا شاخههای درخت شما برهنه هستند. بااینحال، ممکن است تصمیم بگیرید تا اواخر زمستان صبر کنید تا اطمینان حاصل کنید که پس از آن زخم بهسرعت بهبود مییابد. همچنین، بیشتر بیماریها در ماههای زمستان خاموش هستند؛ اما اگر در زمستان یا تابستان شاخهای بیمار را مشاهده کردید، معمولاً بهتر است آن را از بین ببرید تا بیماری (مانند گره سیاه، شانکر یا آتشک) در داخل درخت و به درختان همسایه سرایت نکند.
نکته مهم این است که بتوانید مشکل بیماری را شناسایی کنید، بدانید که آیا هرس یک روش درمانی مؤثر است و بدانید که چه مقدار از شاخه را برای درمان بیماری قطع و هرس کنید.
هرس یک قسمت اساسی در مراقبت از درختان میوه است؛ اما اگر درخت میوه خود را بهدرستی هرس نکنید، میتوانید بیش از اینکه به آن کمک کنید به آن صدمه بزنید؛ بنابراین، اکنونکه میدانید چه زمان درختان میوه را هرس کنید، مهم است که یاد بگیرید چگونه درخت خود را هرس کنید. نکته مهم در جذاب و پربار نگهداشتن درختان میوه، هرس سالانه است. نگران نباشید، هرس، جراحی مغز نیست که قادر به انجام آن نباشید.
اکثر متخصصان باغبانی ممکن است به شما بگویند که میوههای مختلف به روشهای مختلف هرس میشوند که تاحدی درست است، اما یک فرایند ساده سهمرحلهای وجود دارد که برای اکثر قریب بهاتفاق درختان میوه مفید است.
در خارج از مناطق استوایی، بیشتر ما با درختان میوه دانهدار مانند (سیب، گلابی و به) یا میوههای هستهدار (هلو، گیلاس، زردآلو، آلو و…) سروکار داریم. این روش سه مرحلهای برای هر دو گروه جواب میدهد. هرچند هرس تابستان برای درختان مضر نیست، اما هرس در زمستان کار را آسان میکند و درخت بدون شاخ و برگ است و شما واقعاً میتوانید ببینید که چهکاری انجام میدهید.
با هرس کردن هرگونه چوبی که مرده، آسیبدیده یا بیمار باشد شروع کنید. آیا جوانه از پایه درخت نشأت گرفته است؟ در این صورت، آنها را حذف کنید – زیرا ازنظر فنی آنها ” مکنده” نامیده میشوند و منشأ آنها از پایه است نه از پیوندک که شاخههای میوه دهنده از آن نشأت میگیرند.
در مورد جوانههای مستقیم مشکوک که از برخی شاخههای اصلی رشد میکنند چطور؟ این شاخههای قائم، کاملاً عمودی یا ” watersprouts ” – نیز باید حذف شوند.
همه این مراحل هرس پاککننده بود. مهم است که شاخهها را به سمت اندام بزرگتری که از آن رشد میکنند هرس کنید و شاخهها را از ته هرس کنید و نگذارید مقداری از ته آن (ناخنک یا مهمیز) باقی بماند؛ زیرا اگر شاخهها را از ته قطع نکنید، این محل به دلیل رشد نکردن پس از مدتی میمیرد و پوسیده میشود و به مکانی برای ورود آفات و بیماریها تبدیل میشود.
هدف از تنک کردن، ورود نور و هوا به داخل سایبان است که باعث افزایش تولید میوه و کاهش مشکلات آفات و بیماریها میشود.
ابتدا شاخههایی را که به سمت پایین، به سمت مرکز درخت یا مسیرهایی با شاخههای دیگر، عبور میکنند، حذف کنید. هنگامیکه اینها را هرس کردید، عقب بایستید و نگاهی بیندازید. هدف این است که شاخههایی بافاصله یکسان و به شکلی دلپذیر، مانند فراکتال از مرکز بیرون بیایند.
آیا مکانهایی را مشاهده میکنید که چندین شاخه با یکدیگر رقابت کنند. بهعنوانمثال ممکن است دو یا چند شاخه از یک نقطه منشعب شوند و با یک زاویه کم با همدیگر رشد کنند، یا از نقاط مختلف اما بهصورت موازی، یکی معلق بر روی دیگری قرار دارد. در این صورت، شاخهها را بهجز یک شاخه تنک کرده و سالمترین شاخه با بهترین شکل زاویه را نگهدارید (تقریباً زاویه ساعت ۲ یا ۱۰ از مرکز درخت). زاویههای بازتر میتوانند هنگام میوه و باردهی سنگین شده و شکسته شوند و زاویههای بستهتر منجر به بوتهای و بلند شدن بیشازحد شاخهها میشود و در این شاخهها میوهها برای برداشت بیشازحد بالا هستند.
در مرحله بعدی، تنک کردن درخت را ادامه دهید تا فضای خوب بین ۶ تا ۱۲ اینچ در اطراف هر شاخه وجود داشته باشد. هرچه شاخهها کوچکتر باشند، میتوانند به یکدیگر نزدیکتر باشند؛ مانند هرس تمیزکننده تمام هرسهای تنک کننده باید با شاخه تراز باشند.
آخرین مرحله آسانترین مرحله است – شما در اصل درخت را کوتاه میکنید. ایده این است که بیرونیترین قسمت درخت را هرس کنید تا شاخهها بهجای رشد طولانی و باریک، کوتاهتر و ضخیم شوند. این باعث میشود که شاخهها زیر وزن میوه نشکنند، اما پومولوژیستها (میوهشناسان) به شما میگویند که این عمل همچنین باعث میشود هورمونهای رشد کمتری در تاج درخت فعال شوند و باعث ایجاد درختان کوچکتر و پربارتر شود.
سرزنی درخت به معنی قطع ۲۰ تا ۳۰ درصد از رشد سال گذشته است. شما میتوانید رشد سال گذشته را از رشد دو سال قبل با حلقه چروک پوست که هر ساقه را محاصره کرده تشخیص دهید. بسته به قدرت درخت، این ممکن است از دو اینچ (۵ سانتیمتر) تا ۴ فوت (۱۲۱ سانتیمتر) از نوک هر شاخه به عقب باشد.
برخلاف مراحل قبلی، این برشها بهنوعی در هر شاخه انجام میشوند. محل دقیق برش نیز مهم است. هر شاخه را در نقطهای بهاندازه یکچهارم اینچ بالاتر از جوانه هرس کنید و رو به جهتی باشد که میخواهید آن شاخه در سال آینده رشد کند. بهعنوانمثال، اگر شاخه دیگری در نزدیکی سمت چپ وجود دارد، هرس را به یک جوانه سمت راست شاخه برگردانید.
قیچیهای تیز برشهای تمیز و آسان را ایجاد میکنند – اگر نمیدانید چگونه خودتان آنها را تیز کنید، بسیاری از فروشگاههای ابزار و ادوات کشاورزی این خدمات را با هزینه کمی ارائه میدهند.
بهعنوان یک معیار پیشگیری از بیماری، تیغههای قیچی هرس خود را به مدت ۳۰ ثانیه در محلول الکل ایزوپروپیل فرو کنید تا قبل از انجام هرس برای درخت دیگر، آنها را ضدعفونی کنید.
چوبهای هرس شده را از اطراف درخت جمع کرده و آنها را دور بیندازید – مخصوصاً اگر حاوی عوامل بیماریزا باشند.
استفاده از چسب هرس و باغبانی فراموش نشود.
هرس یک قسمت اساسی در مراقبت از درختان میوه است. اگر میخواهید درخت جوان یا تازه کاشته شده شما سریعتر رشد کند برای تحریک رشد شدید میتوانید در اواخر زمستان آن را هرس کنید. این بدان معنی است که هنگامیکه بهار فرامیرسد، درخت انرژی خود را برای رشد شاخههای بیکیفیت هدر نمیدهد. در عوض، این انرژی را برای رشد بهترین شاخهها متمرکز میکند.
بعضی از باغداران دوست دارند در بهار درخت را هرس کنند. مزیت هرس در این زمان این است که شما میتوانید شاخههایی را که در زمستان دوام نیاوردهاند شناسایی و حذف کنید. این امر مخصوصاً در مورد درختان حساس مانند هلو یا زردآلو بسیار صدق میکند.
هرس پاییزه ایده خوبی نیست. به این دلیل که هروقت شاخهای از درخت را قطع کنید، شما یک زخم هرس ایجاد میکنید. هرس در فصل رشد مشکلی ندارد چون درخت در طی چند روز با یکلایه سلول محافظ شروع به ترمیم زخم میکند؛ اما در پاییز، رشد کند شده است و ممکن است درخت قادر به ترمیم جای زخم نباشد.
اگر در زمستان یا تابستان شاخهای بیمار را مشاهده کردید، معمولاً بهتر است آن را از بین ببرید و هرس کنید تا بیماری هایی مثل گره سیاه، شانکر یا آتشک در داخل درخت و به درختان همسایه سرایت نکند.
با شروع فصل بهار و شکوفه دهی یکی از دغدغههای اصلی باغداران و کشاورزان، ریزش گل و میوههای کوچک درختان میوه است. عوامل زیادی باعث ریزش گل و میوه چه در درختان میشود که این ریزش میتواند طبیعی باشد (که جای نگرانی نیست) و یا در اثر عواملی مانند آفات و بیماریها، تغذیهی نامناسب، شرایط نامساعد محیطی و… باشند که با تشخیص بهموقع و دقیق علل و عوامل ریزش گل و میوه در درختان میوه میتوان از ریزشهای غیرطبیعی و کاهش عملکرد و کیفیت محصول جلوگیری کرد. در این مقاله به برخی از عوامل اصلی ریزش میپردازیم.
همیشه تعداد شکوفههای تشکیلشده روی درختان میوه بهمراتب زیادتر از تعداد میوههای رسیده و بالغ در پایان فصل رشد میباشد. طبق تحقیقات انجامشده درصدی از شکوفههای درختان دانهدار مانند سیب و شکوفههای درختان هستهدار مانند گیلاس و هلو و شکوفهها در مرکبات به میوه تبدیل میشوند و درصدی هم ریزش میکنند.
درختان جهت حفظ تعادل بین جذب و مصرف مواد غذایی (sink & source) و عدم توانایی در برآورده کردن نیاز غذایی این تعداد گل، اقدام به ریزش گلهای اضافی میکنند (ریزش طبیعی یا تنک کردن در اثر رقابت شدید بین گلها یا تنظیم مقدار بار درخت متناسب باقدرت آن).
این ریزش میتواند به نفع درخت و باغدار باشد، زیرا درصورتیکه تعداد میوههای روی درخت بیشتر از توان درخت جهت تأمین مواد غذایی این میوهها باشد، میوههای تشکیلشده در آخر فصل کوچک و بیکیفیت خواهند شد و همچنین باعث ضعیف شدن و درنتیجه کاهش مقاومت درخت میوه در برابر شرایط نامساعد و آفات و بیماریها خواهد شد. پس اگر این مورد تنها دلیل ریزش شکوفهها باشد جای هیچگونه نگرانی برای باغدار نیست.
نکته: اکثر درختان میوه در ایران، جهت تولید میوه به گردهافشانی نیاز دارند (بهجز خرمالو و ارقام بدون هستهی انجیر، گلابی و مرکبات).
گردهافشانی در درختان مختلف بهوسیلهی عوامل متفاوتی انجام میشود مثلاً در گردو و پسته و فندق توسط باد، در انواع درختان دانهدار و هستهدار توسط حشرات گردهافشان مانند زنبورعسل و در خرما و انجیرهای هستهدار توسط انسان انجام میگیرد.
در بعضی از مواقع بهجز ریزش طبیعی گل شاهد ریزش گلها براثر عدم تلقیح و گردهافشانی هستیم (که جنین یا تشکیل نمیشود و یا ناقص تشکیل میشود). کشاورزان جهت جلوگیری از این ریزش در درختان دانهدار و هستهدار باید اقدام به فراهم کردن تعداد کافی حشرات گردهافشان در باغ کنند (افزایش تعداد کندوهای زنبورعسل که معمولاً تعداد کندو در هر هکتار بر اساس سن درختان و میزان شکوفه دهی آنها ۱ تا ۵ عدد است).
کشت درختان گرده دهنده در بین ردیفهای کشت نیز یکی از راهکارها جهت جلوگیری از ریزش شکوفه در اثر عدم گردهافشانی مناسب میباشد مثلاً در باغ سیب به ازای هر ۸ درخت اصلی یک درخت گرده زا، یا در گیلاس به دلیل اینکه هم خود ناسازگاری و هم دگر ناسازگاری دارد بین هر ردیف، یک ردیف گرده دهنده که هم بتواند گردهی مناسب در اختیار گلها قرار دهد و هم میوهی خوبی تولید کند، کشت کنند و ریزش شکوفهها را کاهش دهند.
تغذیهی نامناسب درختان میوه و عدم تعادل در مصرف کودها (هم شیمیایی و هم حیوانی) باعث کاهش جذب بعضی از عناصر و ریزش شکوفهها و میوهچهها و میوه میشود. با مشاهدهی علائمی که برگ درختان نشان میدهند، تجزیهی برگها و یا تجزیهی خاک، میتوان کمبودها را شناسایی و درختان میوه را بهطور مناسب تغذیه کرد.
معمولاً محلولپاشی درختان با عناصر ماکرو و میکرو در اواخر زمستان انجام میشود که هم باعث افزایش مقاومت به سرما و آفات و بیماریها میگردد و هم باعث کاهش ریزش گلها و میوهها میشود. همچنین تأمین یک سری از عناصر در زمان تلقیح خیلی مؤثر هستند و وجود آنها تشکیل میوه را تضمین میکند، این عناصر عبارتاند از نیتروژن، روی و بور که به آنها عناصر Fruit set میگویند و باید در زمان مناسب در اختیار گیاه قرار گیرد زیرا نقش مؤثری در عمل گردهافشانی و تشکیل میوه دارند. حتما قبل از خرید مشخصات کود فروت ست را بررسی کنید.
اکثر عناصری که گیاه در شروع فصل رشد مصرف میکند از اندوختهی داخلی گیاه در سال قبل است نه از خاک، حتی اگر خاک حاوی این کودها باشد در اوایل فصل رشد به خاطر سردی هوا هنوز فعالیت ریشه بهخوبی شروع نشده و قادر نیست عناصر را بهخوبی از خاک جذب کند و اگر سال قبل درخت را بهخوبی تغذیه نکرده باشیم عمل گردهافشانی و تلقیح با مشکل مواجه میشود؛ بنابراین یکی از بهترین زمانهایی که میتوان محلول فروت ست را در اختیار درخت قرارداد پس از برداشت میوه و زمانی که برگ درختان هنوز سبز است محلولپاشی با محلول آمادهی فروت ست به نسبت ۳-۵ در هزار انجام شود یا سه کود سولفات روی، اسید بوریک و اوره را بهصورت جداگانه و با غلظت ۳-۵ در هزار به درختان محلول پاشی کنیم که این عناصر در درخت ذخیره میشوند.
نوبت دوم استفاده از این محلولپاشی با همین غلظت در زمان تورم جوانههاست که در این زمان باعث بهبود تلقیح میشود. نیتروژن باعث افزایش طول عمر مادگی میشود و درنتیجه فرصت بیشتری برای گردهافشانی فراهم میکند. عنصر بور سرعت تشکیل لولهی گرده را بیشتر میکند و درنتیجه گردهها زودتر به مادگی میرسند و عنصر روی بهعنوان پیش مادهی اکسین عمل میکند که اکسین نقش مؤثری در عمل تلقیح دارد. پیشنهاد میکنیم اهمیت نقش بور را حتما مطالعه کنید.
عوامل نامساعد محیطی مانند گرما و خشکی بیشازحد، سرمای دیررس بهاره، بارش ناگهانی برف و باران و تگرگ، وزش شدید باد باعث ریزش گل و میوهچه میگردد؛ که این مورد از کنترل کشاورزان خارج است اما جهت به حداقل رساندن آسیبهای ناشی از این شرایط توصیه میشود باغداران همیشه پیشبینیهای هواشناسی را پیگیری کرده و در صورت پیشبینی سرمای دیررس بهاره، اقدام به ایجاد راهکارهایی جهت کاهش خسارت به درختان میوه کنند (مانند آتش زدن کاه و کلش و تشکیل دود در باغ در شبهای سرد) و یا در مناطقی که خطر سرمای دیررس بهاره همیشه وجود دارد میتوان از ارقام دیر گل جهت کاشت و یا از هورمونهایی مانند اتفون که باعث تأخیر در زمان گلدهی میشوند استفاده کرد. حتما مقاله نقش اسید آمینه در گیاه در برابر استرس و تنش را بخوانید.
جهت جلوگیری از سرمازدگی و ریزش گل و میوهچه پیشنهاد میشود درختان قبل از گلدهی بهخوبی آبیاری شوند که به آبیاری در دوران گلدهی نیاز نباشد. همچنین از شخم زدن باغ در زمانهای نزدیک به گلدهی و تشکیل میوهچه خودداری کرد، زیرا شخم زدن در این زمان باعث افزایش خطر سرمازدگی میشود. در مکانهایی که وزش شدید باد یکی از عوامل ریزش گل و میوهچه هست میتوان در اطراف باغ از درختان بادشکن استفاده کرد.
همچنین شرایط نامساعد محیطی مانند رطوبت خیلی بالا یا خشکی بیشازحد باعث کاهش فعالیت گردهافشانها و درنتیجه عدم گردهافشانی مناسب و ریزش گلها میشود. به کاربردن سموم دفع آفات و بیماریها مخصوصاً سموم حشرهکش در زمان فعالیت گردهافشانها باعث از بین بردن آنها و درنتیجه عدم گردهافشانی و ریزش گلها میشود.
عدم رطوبت کافی در زمان تشکیل گل و میوه مخصوصاً زمانی که آبوهوا گرم و خشک است و وزش باد باعث کاهش و تخلیهی رطوبت خاک میشود. کمبود آب درختان را دچار تنش کرده و باعث ریزش گلها و میوههای در حال تشکیل میشود. جهت جلوگیری از ریزش میوه باید رطوبت کافی در اختیار درختان قرار داده شود و آبیاری بهطور منظم انجام گیرد، همچنین میتوان با استفاده از مالچ کشی در باغ از هدر رفتن رطوبت جلوگیری کرد.
هنگامیکه ریشهی درختان توسط ماشینآلات و ادوات کشاورزی خسارت ببیند و یا توسط بیماریهای قارچی مانند فوزاریوم دچار پوسیدگی شود در جذب آب و مواد غذایی اختلال ایجادشده که این مورد یکی از دلایل ریزش گلها و میوهها میباشد زیرا باعث اختلال در جذب آب و مواد غذایی میشود. جهت رفع این مشکل باید تا حد امکان از خسارت به ریشهی درختان جلوگیری کرد و در صورت مشاهدهی بیماریهای قارچی ریشه بهموقع و قبل از گلدهی با استفاده از قارچکشهایی با آن مبارزه کرد.
نبود زهکش مناسب و آب ایستادگی پای درختان که تنفس ریشه را مختل میکند و سبب ریزش گل و میوه میشود که در شمال کشور بیشتر دیده میشود. جهت جلوگیری از این مشکل باید نسبت به اصلاح ساختمان خاک اقدام کرد (در خاکهای سنگین و رسی با استفاده از خاکهای شنی و ماسهای خاک را سبک میکنند)
آفات و بیماریهای درختان باعث ریزش گل و میوهها میشود که با تشخیص درست و بهموقع آفات و بیماریها و مبارزه با آنها میتوان از ریزش گل و میوه در اثر این عامل جلوگیری کرد؛ آفاتی مانند زنبور مغز خوار بادام، کرم سیب، سرشاخه خوار هلو، شپشک استرالیایی و بیماریهایی مانند شانکر باکتریایی، پوسیدگی قهوهای ریشه خسارت زیادی به میوه وارد کرده و باعث ریزش میوه میشوند.
استفاده از علفکشها در زمان نامناسب مانند سم پاشی در زمان گلدهی و وزش باد، در باغات باعث باد بردگی و تماس علفکشها با شکوفهها و برگهای درختان شده که ریزش شکوفهها و میوهچهها را به دنبال دارد؛ بنابراین کاربرد علفکشها در این زمانهای حساس بههیچعنوان توصیه نمیشود.
عدم تعادل بین شاخ ساره و ریشه یکی از دلایل ریزش گل و میوه است. یک هرس خوب که باعث تعادل بین شاخ ساره و ریشهی گیاه شود، مواد غذایی را به میزان لازم در اختیار شاخهها و گلها و میوهها قرار میدهد و همچنین باعث دریافت بهتر نور میشود و از ریزش گل و میوه جلوگیری میکند و کیفیت میوهها مانند رنگ گیری و طعم میوه را بهبود میبخشد. آموزش نحوه و زمان هرس را حتما بخوانید.
یک رقم نسبت به سایر ارقام ذاتاً حساسیت بیشتری به ریزش دارد مانند ریزش گل در درختان سیب قرمز لبنانی در مقایسه با درختان سیب زرد لبنانی. باید قبل از کاشت ارقام مناسبی را انتخاب کرد که مقاوم به ریزش باشند.
تمام درختان میوه بهطور طبیعی اقدام به ریزش گل و میوهچه میکنند؛ اما در مواردی که این ریزشها ادامهدار، غیرطبیعی و بیشازاندازه باشد باید دلیل اصلی ریزش را شناسایی کرد و از این ریزشها جلوگیری کرد.
عدم گردهافشانی و تلقیح، شرایط محیطی نامناسب، آبیاری کم یا زیاد از حد، تغذیهی نامناسب ازجمله دلایل ریزش گل و میوهچه هستند.
بهعنوانمثال اسید بوریک یکی از عناصر مهمی است که کمبود آن در درختان منجر به ریزش گل، میوهچه و میوه میشود؛ بنابراین در بهار زمانی که میوهها اندازهی فندق هستند بافاصله زمانی ۳ هفته یکبار اسید بوریک را به غلظت ۲-۳ در هزار محلولپاشی کنید. یک نوبت هم پس از برداشت میوه و یک نوبت هم در زمان تورم جوانهها؛ که این محلولپاشی علاوه بر کاهش ریزش موجب افزایش شیرینی میوه و همچنین استحکام ساختار میوه و بالا رفتن انبارداری و ماندگاری میوه میشود.
به گزارش ثریا مریخنورد کنجکاوی(Curiosity) نمونههایی از دهانه گیل، که مکان یک دریاچه باستانی در مریخ است را استخراج کرده است. بر اساس بیانیه ناسا با استفاده از این نمونهها، دانشمندان توانستند برای اولین بار مقدار "کل کربن آلی"(TOC) موجود در سنگهای مریخ را اندازهگیری کنند.
کربن آلی، که کربنی متصل به یک اتم هیدروژن است، پیشنیازی برای مولکولهای آلی است که توسط تمام اشکال شناخته شده حیات ایجاد و استفاده میشوند. با این حال، کربن آلی میتواند از منابع غیر زنده مانند شهاب سنگها و فورانهای آتشفشانی نیز به دست آید. در حالی که در مطالعات قبلی کربن آلی به مقادیر کمتری در نمونههای سنگ مریخ شناسایی شده بود، اندازهگیریهای جدید به درک مقدار "کل کربن آلی" در ترکیبات آلی کمک کرده است.
"کل کربن آلی" به مقدار کربن موجود در یک ترکیب آلی گفته میشود.
جنیفر استرن(Jennifer Stern)، نویسنده اصلی این مطالعه و دانشمند فضایی در مرکز پروازهای فضایی گادرد(Goddard) ناسا در گرینبلت، مریلند، در این بیانیه میگوید: "کل کربن آلی" یکی از چندین شاخصی است که به ما کمک میکند بفهمیم چه مقدار ماده به عنوان ماده اولیه برای شیمی پریبیوتیک و به طور بالقوه بیولوژی موجود است. ما حداقل ۲۰۰ تا ۲۷۳ بخش در یکای سنجش (ppm) کربن آلی پیدا کردیم. این مقدار برابر یا حتی بیشتر از مقادیر موجود در سنگها در مکانهایی با حیات بسیار کم روی زمین مانند بخشهایی از صحرای آتاکاما در آمریکای جنوبی و موارد دیگر است و از آنچه در شهابسنگهای مریخی کشف شده نیز بیشتر است.
امروزه، مریخ محیط مناسبی برای زندگی نیست، اما شواهدی وجود دارد که نشان میدهد سیاره سرخ میلیاردها سال پیش شباهت بیشتری به زمین داشته است. این سیاره با اتمسفر ضخیمتر و آب مایع روی سطحش، اجزای کلیدی برای حیاتی که ما میشناسیم را در خود داشته است.
نمونههایی از سنگهای مریخی از یک گلسنگ ۳.۵ میلیارد ساله در منطقه خلیج یلونایف(Yellowknife Bay) در دهانه گیل جمعآوری شدند مکانی که مریخنورد کنجکاوی از سال ۲۰۱۲ در حال کاوش آن بوده است.
دانشمندان فکر میکنند که این رسوبات قبل از تهنشین شدن در کف دریاچه از طریق هوازدگی فیزیکی و شیمیایی سنگهای آتشفشانی تشکیل شدهاند.
مریخنورد کنجکاوی این قطعات سنگ را با استفاده از ابزار تحلیل نمونه در مریخ(SAM) بررسی کرد. این ابزار از اکسیژن و حرارت بالا برای تبدیل کربن آلی موجود در نمونهها به دی اکسید کربن استفاده میکند. بر اساس این بیانیه، این ابزار با بررسی مقدار دی اکسید کربن تولید شده، میزان کربن آلی در نمونه اصلی را محاسبه میکند و نسبت دقیق ایزوتوپ را نشان میدهد، که به دانشمندان کمک میکند تا منبع کربن را درک کنند. ایزوتوپها اشکالی از عنصر شیمیایی مشابه هستند که تنها از نظر تعداد نوترون در هسته با عنصر اصلی تقاوت دارند.
استرن افزود : در این مورد، ترکیب ایزوتوپی تنها میتواند به ما بگوید که چه بخشی از کل کربن موجود، آلی و چه بخشی از آن معدنی است. در حالی که نمیتوان وجود منبع زیستی را به طور کامل رد کرد اما ایزوتوپها را نمیتوان برای تایید منشاء بیولوژیکی این کربنها نیز مورد استفاده قرار داد.
با این حال، علاوه بر کربن آلی، محققان نشانههای دیگری را شناسایی کردند که نشان میدهد دهانه گیل ممکن است زمانی حاوی حیات بوده باشد، که از جمله آنها میتوان به منابع انرژی شیمیایی، و ترکیبات شیمیایی مانند اکسیژن، نیتروژن و گوگرد و اسیدیته پایین اشاره کرد.
یافتههای آنها در روز دوشنبه(۲۷ ژوئن) در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم منتشرشد.