پژوهشگران
آلمانی، گروهی از نشانگرهای زیستی را برای تشخیص زوال عقل شناسایی
کردهاند که میتوانند طی یک آزمایش خون، این بیماری را حدود پنج سال پیش
از آغاز آن پیشبینی کنند.
به گزارش ایسنا و به نقل از نیواطلس،
تشخیص به موقع زوال عقل میتواند راه را برای ارائه روشهای موثر درمان و
مدیریت بیماری هموار کند. یکی از مواردی که دانشمندان برای یافتن نشانههای
هشداردهنده به آن مراجعه میکنند، خون است. یک پژوهش جدید، احتمال به
کارگیری این راهحل را افزایش میدهد و گروهی از مولکولها را به عنوان
نشانههایی توصیف میکند که زوال عقل را دو تا پنج سال پیش از آغاز آن مشخص
میکنند و حتی شاید بتوانند اهداف جدیدی را برای درمانهای پیشرفته ارائه
دهند.
در چند سال گذشته، شاهد پژوهشهای گستردهای بودهایم که احتمال تشخیص
زوال عقل با کمک آزمایش خون را مطرح میکنند. بسیاری از این پژوهشها، بر
شناسایی پیشمادههای پلاکهای سمی مغز مبتنی هستند که با زوال عقل ارتباط
دارند و گروهی دیگر از پژوهشها، بر ماده ژنتیکی و نشانگرهای زیستی چربی
متمرکز شدهاند.
این پژوهش که توسط دانشمندان "مرکز بیماریهای عصبی آلمان"(DZNE) انجام
شده است، بر مولکولهای موسوم به "ریزآرانای"(microRNA) تمرکز دارد.
ریزآرانایها، رشتههایی از آرانای غیر کدکننده هستند که بیان ژن و تولید
پروتئین را تنظیم میکنند و اخیرا نقش آنها را در تشخیص سرطان به کمک
آزمایش خون و ادرار مشاهده کردهایم.
پروفسور "آندره فیشر"(André Fischer)، سرپرست این گروه پژوهشی گفت:
ریزآرانایهای متفاوتی وجود دارند و هر یک از آنها میتوانند شبکه کامل
پروتئینهای وابسته را تنظیم کنند و در نتیجه، بر فرآیندهای پیچیده
ارگانیسم تاثیر بگذارند. بنابراین، ریزآرانایها تاثیر گستردهای دارند.
ما میخواستیم بفهمیم که آیا ریزآرانایهای خاصی وجود دارند که وجود آنها
در خون، با آمادگی ذهنی ارتباط داشته باشد یا خیر.
دانشمندان برای مشخص کردن مجموعهای از ریزآرانایها که میتوانند
نشانهای برای عملکرد ذهنی باشند، دادههای مربوط به افراد جوان و سالم و
همچنین دادههای به دست آمده از افراد مسن مبتلا به "اختلال شناختی
خفیف"(MCI) را تجزیه و تحلیل کردند. این تلاشها با پژوهش گسترده روی
موشها و کشت سلولی همراه شد و پژوهشگران روی سه ریزآرانای تمرکز کردند
که یک نشانگر برای عملکرد ذهنی به شمار میروند.
پایین بودن سطح این ریزآرانایها در خون افراد جوان و سالم، با عملکرد
شناختی بهتر در آزمایشهای شناختی مرتبط بود. سطح ریزآرانای در موشها
حتی پیش از آغاز وخامت عملکرد ذهن، افزایش یافت. این در حالی بود که در
بیماران مبتلا به اختلال شناختی خفیف، ۹۰ درصد از افرادی که سطح بالایی از
نشانگر خون داشتند، طی دو سال به آلزایمر مبتلا شدند.
فیشر ادامه داد: ما افزایش این ریزآرانایها در خون را نشانهای برای
زوال عقل میدانیم. به نظر ما، این نشانگر زیستی در انسان، نشاندهنده یک
پیشروی است که حدود دو تا پنج سال بعد رخ خواهد داد.
دانشمندان علاوه بر مرتبط کردن این ریزآرانایها با زوال عقل،
بینشهایی را نیز در مورد نحوه ایجاد این عارضه کشف کردند. بررسیهای آنها
روی موشها و کشت سلولی نشان داد که سه مولکول، فرآیند التهابی را در مغز
شکل میدهند و بر انعطافپذیری عصبی یا توانایی نورونها در ایجاد ارتباط
تاثیر میگذارند.
فیشر اضافه کرد: از نظر ما این ریزآرانایها نه تنها نشانگر هستند،
بلکه تاثیر فعالی نیز بر فرآیندهای آسیبشناسی دارند. این موضوع، آنها را
به اهداف درمانی بالقوه تبدیل میکند. ما با بررسی موشها دریافتیم هنگامی
که این ریزآرانایها با دارو متوقف میشوند، توانایی یادگیری بهبود
مییابد. ما این موضوع را در موشهای مبتلا به نقصهای شناختی مرتبط با سن و
همچنین موشهای مبتلا به آسیب مغزی مشابه بیماری آلزایمر مشاهده کردیم.
اگرچه نتایج این پژوهش برای پیشرفت تشخیص به موقع زوال عقل،
امیدوارکننده هستند اما دانشمندان در مورد چالشهای تبدیل آن به یک آزمایش
خون برای استفاده بالینی، تردید ندارند. ریزآرانایها را تنها میتوان به
واسطه یک روش پیچیده اندازهگیری کرد که برای چنین کاربردهایی قابل اجرا
نیست اما دانشمندان با اعتبار بخشیدن به نشانگرهای زیستی و ارائه راه حلی
برای مراقبت، به دنبال چنین آیندهای هستند.
فیشر گفت: هدف ما این است که یک آزمایش کم هزینه شبیه به آزمایش فوری
کروناویروس داشته باشیم؛ با این تفاوت که برای این آزمایش، به یک قطره خون
نیاز داریم. شاید چنین آزمایشی را بتوان طی بررسیهای متداول پزشکی مورد
استفاده قرار داد تا خطر ابتلا به زوال عقل، در مراحل ابتدایی شناسایی
شود.
این پژوهش، در مجله "EMBO Molecular Medicine" به چاپ رسید.
انتهای پیام
ارتباط امواج مغزی و تشخیص زوال عقل
محققان "بیمارستان عمومی ماساچوست" در مطالعه اخیرشان از ارتباط امواج مغزی و تشخیص زوال عقل خبر دادهاند.
به گزارش ایسنا و به نقل از تی ان، در پزشکی و
روانپزشکی، زوال عقل یا خِرَدسودگی ، اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای
روانی به علت بیماری مغز است که با تغییر شخصیت و موقعیتناشناسی و اختلال
در حافظه همراه است. ارزیابی برخی از الگوهای امواج مغزی که هنگام خواب
افراد رخ میدهند، ممکن است به پزشکان در تشخیص زوال عقل و سایر شرایط
مربوط به حافظه، زبان و تفکر کمک کنند.
مطالعه جدیدی که اخیرا توسط محققان آمریکایی انجام شده میتواند به
بهبود روشهای خودکار برای تشخیص این الگوهای امواج مغزی یا دوکهای خواب و
ارتباط آنها با عملکرد شناختی افراد کمک کند.
دوکهای خواب(Sleep spindle) امواج کوتاهی هستند که با بسامد ۱۴-۱۲
هرتز در خلال مراحل ۴-۱ خواب و در فاصله زمانی ۵-۲ دقیقه پیدا میشوند. این
امواج نمایانگر فعالیت مکانیسمی هستند که حساسیت مغز را در برابر اطلاعات
حسی کم میکند و در استمرار خواب شخص نقش دارند. در اشخاص سالمند این
موجها کمتر دیده میشود و به همین دلیل سالمندان در طول شب چندین بار از
خواب بیدار میشوند. دوکها همانند اثر انگشت هستند و بنابراین دوکهای
خواب هر فرد با فردی دیگر متفاوت است.
دوکهای خواب، امواجی از فعالیتهای مغزی هستند که در طول خواب غیر
همراه با حرکات سریع چشم(non-REM sleep) رخ میدهند و پزشکان میتوانند
آنها را از طریق روش الکتروانسفالوگرام(EECs) (که شامل قرار دادن
الکترودهای غیرتهاجمی روی پوست سر هستند) مورد ارزیابی قرار دهند.
"نور آدرا"(Noor Adra) نویسنده اصلی این مطالعه از بیمارستان عمومی
ماساچوست گفت: با افزایش بار بیماریهای عصبی، نیاز مبرمی به یک نشانگر
زیستی حساس شناختی وجود دارد. توجه به این موضوع منجر شده تا محققان
تحقیقات بسیاری در مورد بررسی دوکهای خواب که یک الگوی نوسانی از فعالیت
مغز در طول خواب است، بپردازند و نقش آنها در شرایط مختلف عصبی-روانی و
عملکرد شناختی را بررسی کنند.
اگرچه دوکهای خواب و سایر ویژگیهای مغز نشانگرهای الکتروفیزیولوژیک
امیدوارکنندهای برای تشخیص بیماریهای عصبی و روانپزشکی ارائه میدهند اما
با این وجود باز هم تشخیص و ارزیابی دوکهای خواب امری ساده نیست.
دکتر "هائوکی سان"(Haoqi Sun) از دیگر محققان این مطالعه گفت: مردم
پیشتر نیز مطلع بودند که این رویدادهای گذرا با فرکانس بالا در طول خواب در
مغز ارتباط نزدیکی با شناخت، به ویژه یادگیری و حافظه دارند. اما وقتی
سعی میکنید دوک ها را در بین بیش از ۱۰۰ خواب ضبط شده تشخیص دهید، وضوح
این امواج کمتر میشوند.
دوکهای خواب معمولا از طریق بررسی بصری نوار مغزی آنالیز میشوند،
اما روشهای خودکار میتوانند نتایج ثابتتری ارائه دهند. طی این مطالعه
محققان چندین آزمایش مربوط به خواب را برای ۱۶۷ بزرگسال طراحی کردند تا
مشخص کنند که چگونه تنظیمات پارامتر تشخیص دوک بر ارتباط بین ویژگیهای دوک
و شناخت تاثیر میگذارد.
محققان پس از انجام آزمایش و بررسی نتایج دریافتند که دوکهای خواب به
شدت با آنچه به عنوان هوش سیال(fluid intelligence) شناخته میشود، مرتبط
است. هوش سیال مبتنی بر تفکر انتزاعی و مهارتهای حل مسئله است و در مراحل
اولیه زوال عقل کاهش مییابد.
آدرا در این باره افزود: بنابراین، یافتههای ما از دوکهای خواب به
عنوان یک نشانگر زیستی مبتنی بر خواب مهم در امر شناخت سیال پشتیبانی
میکند. دوکهای خواب یکی از ویژگیهای مهم قابل اندازهگیری فعالیت مغز در
طول خواب هستند که اطلاعاتی از وضعیت فعلی سلامت مغز و خطر ابتلای فرد به
بیماریهای مغزی یا زوال شناختی میدهند. اکنون که ما بهتر میدانیم چگونه
دوکهای خواب را اندازهگیری کنیم، میتوانیم آنها را به شاخصهای سلامت
مغز که میتوان در طول خواب اندازهگیری کرد اضافه کنیم. این شاخصها
ابزارهای ضروری برای توسعه درمانهایی که میتوانند سلامت مغز را حفظ و
تقویت کنند، خواهند بود.
انتهای پیام