نظام‌های حکومتی در جهان و نمونه ایران.
نظام‌های حکومتی در جهان و نمونه ایران
شیوه‌های حکومت در کشورهای مختلف جهان متفاوت است. شاید نتوان دو کشور را یافت که نظام اداره امور در آنها دقیقا مثل هم باشد. اما نظام‌های حکومتی را می‌توان در چند عنوان کلی دسته‌بندی کرد.
نظام پارلمانی
شیوه ای از حکومت است که در آن یک دولت پارلمانی امور کشور را اداره می‌کند. در این سیستم تفکیک روشنی بین قوای مجریه و مقننه وجود ندارد، اما "رئیس دولت" و "شخص اول کشور" دو نفر هستند.
نمونه این نوع حکومت را در اسرائیل می‌توان دید. در این کشور رئیس دولت نخست وزیر است و اعضای دولت، از جمله نخست وزیر، عضو پارلمان هستند؛ اما رئیس جمهوری شخص اول کشور محسوب می‌شوند. شخص اول کشور معمولا در این نظام‌ها اختیاراتی محدود دارد و سمتش عمدتا تشریفاتی است.
حکومت تک حزبی
شیوه ای از حکومت حزبی است که در آن یک حزب سیاسی مشخص حکومت می‌کند و هیچ حزب دیگری اجازه معرفی نامزد برای انتخابات ندارد. بعضی حکومت‌های تک حزبی احزاب مخالف را تحمل نمی‌کنند اما به احزاب وابسته و زیر مجموعه خود اجازه فعالیت می‌دهند.
نمونه‌های این نوع حکومت را در چین، کوبا و سوریه (پیش از جنگ داخلی) می‌توان یافت. در چین و کوبا حزب کمونیست حکومت می‌کند. در سوریه حزب بعث طبق قانون اساسی حزب حاکم بود، اما احزاب و گروه‌های وابسته به این حزب اجازه فعالیت محدود داشتند.
حکومت ریاستی
در این نوع حکومت اداره کشور به عهده رئیس جمهوری است و قوه مجریه از قوه مقننه تفکیک شده است.
حکومت آمریکا نمونه این حکومت است.
حکومت نیمه ریاستی
که به نام نظام ریاستی - پارلمانی نیز شناخته می‌شود شیوه ای از حکومت است که در آن رئیس جمهوری و نخست وزیر هر دو در ادراه امور روزانه کشور دخالت فعال دارند. تفاوت این نوع حکومت با جمهوری پارلمانی در این است که شخص اول کشور مستقیما توسط مردم انتخاب می‌شود و سمتش صرفا تشریفاتی نیست. تفاوت این نوع حکومت با نظام ریاستی هم در این است که دولت اسما توسط رئیس جمهوری پیشنهاد می‌شود، اما تنها به پارلمان پاسخگو است و پارلمان می‌تواند آن را وادار به استعفا کند.
نمونه‌هایی از این نوع حکومت در روسیه و لبنان برقرار است.
سلطنت مطلقه
حکومتی است که شاه یا ملکه در آن بر تمام شئون زندگی رعایای خود مسلط است. بعضی مقامات مذهبی در این نوع حکومت قادرند مقام سلطنت را از برخی اعمال باز دارند و از او انتظار می‌رود به سنت‌ها پایبند باشد، اما قانون اساسی وجود ندارد و از نظر تئوری هیچ محدودیتی بر قدرت مقام سلطنت اعمال نمی‌شود. هر چند در عمل وزن و نفوذ برخی گروه‌های اجتماعی، قدرت سلطنت را محدود می‌کند.
نمونه این نوع حکومت را در عربستان سعودی و برونئی می‌توان دید.
سلطنت مشروطه
نوعی از حکومت سلطنتی است که در آن یک پادشاه یا ملکه شخص اول کشور است اما قدرت او را قانون اساسی محدود می‌کند. اکثر کشورهای مشروطه سلطنتی نظام پارلمانی دارند.
نمونه این نوع حکومت را در بریتانیا می‌توان یافت که در آن سلطنت تقریبا مقامی تشریفاتی است و دولتی پارلمانی اداره امور کشور را به عهده دارد.
نظام حکومتی در ایران
حکومت ایران پیش از انقلاب مشروطه "سلطنت مطلقه" بود. انقلاب مشروطه، تأسیس مجلس و برقراری قانون اساسی، آن را به "سلطنت مشروطه" تبدیل کرد. پس از انقلاب اسلامی، شیوه حکومت در ایران تغییر کرد و ابتدا نوعی نظام "نیمه ریاستی" برقرار شد که در آن سمت "رئیس جمهوری" وجود داشت، اما دولت را "نخست وزیر" با تصویب مجلس تشکیل می‌داد و اداره می‌کرد. پس از تغییر قانون اساسی جمهوری اسلامی در سال ۱۳۶۸، نظام حکومتی ایران به نوعی نظام ریاستی تبدیل شد. اما وجود نهاد رهبری با اختیارات گسترده، شیوه حکومتی ایران را منحصر به فرد کرده است .
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد