درباره طلا وتفاوت طلای سفید باپلاتین پلادیوم وطلای زرد

تفاوت‌ طلای سفید با پلاتین پالادیوم و طلای زرد

برخی افراد بر این تصورند که طلای سفید همان پلاتین است و طلا بودن آن را زیر سوال می برند، اما حقیقت این است که طلای سفید با طلای زرد هیچ تفاوتی ندارد و هر دو طلاست. با این حال عیار طلای سفید کمتر از طلای زرد است، زیرا فلزاتی که برای طلای سفید به کار می رود با فلزاتی که برای طلای زرد به کار می رود تفاوت اساسی دارد.بالاترین درجه طلای سفید عیار 17 است که از ترکیب طلا و فلز پالادیم یا نقره ساخته و گاهی به آن پلاتین یا پالادیوم هم اضافه می شود.

از آنجا که طلای سفید جلا و درخشندگی خود را بعد از مدتی از دست می دهد (مقاومت در برابر تیرگی) و نیز برای اینکه آنرا سفید تر نشان دهند ، یک لایه فلز رودیم روی سطح آن اضافه می کنند که باعث درخشندگی آن مثل پلاتین و نقره که ذاتا فلزات سفیدی هستند شود. (نقره خالص سفید مایل به خاکستری , پاتنی تیره تر از نقره و طلای سفید مابل به زرد است ) 

مقیاس اندازه گیری طلای سفید هم مانند زرد، همان گرم است. خواص و ویژگی های طلای سفید به میزان فلزات و نسبت های به کار رفته در آن بستگی دارد. آلیاژهای مختلف طلای سفید برای اهداف مختلفی به کار می رود. مثلا آلیاژ نیکلی طلای سفید، سنگین و محکم است و برای درست کردن حلقه و زنجیر کاربرد دارد، در حالی که آلیاژ پالادیمی آن نرم و قابل انعطاف است و برای تولید جواهرات نگین دار ظریف به کار می رود.برای استحکام بخشیدن به طلای زرد ـ چون طلا فلزی نرم است ـ معمولا از مس استفاده می شود، اما برای طلای سفید از نقره استفاده می شود. ( این اطلاعات استاندارد ها را بیان میکنند و ارتباطی به استثناهای بازار ندارد ) 

جواهرات سفید 

معمولا از 3 فلز طلای سفید , پلادیوم و پلاتین در جواهرات استفاده میشود . 

طلای سفید 14k و طلای سفید و پالادیوم  14k هر دو 58.5% طلای خالص دارند ولی ترکیبی از سایر فلزات برای دوام و رنگ سفیدتر هستند . در طلای سفید از مس , روی , نیکل و طلای زرد استفاده شده است . در حالی که در (  طلای سفسد پالادیوم 14k) از طلای زرد , پالادیوم , نقره و مس استفاده شده است و به علت نداشتن نیکل که مایه حساسیت بسیاری از مردم است مورد توجه قرار میگیرد . 

پالادیوم نسبت به پلاتین ارزان تر بوده ولی دوام بالاتری دارد . پالادیوم از خانواده پلاتین بوده و دوام بالا , مقاومت در برابر تیرگی و ضد الرژی بودن از ویژگی های اصلی آن است . از پلاتین و نقره خالص تیره تر ( مایل به خاکستری تر ) بوده 

1- طلای سفید بدون روکش 14k کار نشده

2- الیاژ طلای سفید و پالادیوم 14k بدون روکش کار نشده

3- پالادیوم 95%  کار نشده

(14k یعنی 14 عیار ) 

مقایسه طلای سفید روکش نشده براق شده (سمت چپ)  و نقره خالص براق شده  (سمت راست)

طلای زرد

به دلیل نرمی بالای طلای خالص (عیار ۲۴) آن را با فلزهای دیگر آلیاژ می کنند تا استحکام، شکل پذیری و خواص دیگر آن بهبود یابد. مس رایجترین فلز در آلیاژهای طلاست و باعث قرمزتر شدن رنگ آلیاژ می شود. میزان طلای موجود در هر آلیاژ از واحد ۲۴ یا واحد ۱۰۰۰ بیان می شود. طلای ۱۸ عیار به معنی ۱۸ واحد طلا و ۶ واحد فلز دیگر و طلای ۹۰۰ به معنی ۹۰۰ واحد طلا و ۱۰۰ واحد فلز دیگر است . 

طلای با عیار ۱۸ که دارای ۲۵٪ مس باشد در طلاسازی سنتی و باستانی روسیه دیده شده است. این طلا که قرمز رنگ است برای عموم مردم کاربرد ندارد. طلای ۱۴ با آلیاژ طلا-مس رنگی همانند برخی آلیاژهای برنز دارد که از هر دوی آن ها در ساخت نشان پلیس استفاده می شود. از آمیختن طلا با آهن به طلای آبی و از طلا با آلومینیم به طلای بنفش می رسیم. این رنگ های طلا مگر در کارهای بسیار ویژهٔ گوهرسازی، کاربرد چندانی ندارند. طلای آبی تُرد است و به سختی می توان با آن کار کرد. 

مقایسه طلای زرد 14k سمت راست (14 عیار)  با 18k سمت چپ (18 عیار)

طلای ۱۸ و ۱۴ که تنها از آلیاژ طلا-نقره ساخته شده باشند رنگ زرد مایل به سبز دارند و با نام طلای سبز شناخته می شوند. طلای سفید از آمیختن طلا با فلزهای سفیدرنگ مثل نقره، پالادیم یا نیکل بدست می آید. البته رنگ درخشان طلای سفید رنگ واقعی آن نیست بلکه به دلیل روکش رودیم (فلزی از گروه پلاتین) است که بر روی آن کشیده می شود. از انواع رایج طلای سفید، طلای ۱۸ عیار دارای ۱۷٫۳٪ نیکل، ۵٫۵٪ روی و ۲٫۲٪ مس است که به رنگ نقره دیده می شود. 

با توجه به قیمت بالای پالادیم (معمولا یک سوم تا نصف قیمت طلا) آلیاژهای پالادیم از آلیاژهای نیکل طلای سفید گران بهاتر  هستند. طلای سفید با عیار بالا نسبت به نقره و نقرهٔ استرلینگ، در برابر خوردگی پایداری بسیار بیشتری دارد. پیشهٔ ویژه ای در ژاپن وجود دارد که در آن تلاش می شود به صورت لایه لایه رنگ های گوناگون به طلا دهند با کمک آن ابزارهای چیدمان چوبی را زیبا کنند. 

پلاتین

یکی از کاربرد های اصلی پلاتین در ساخت زیورآلات است. مقاومت پلاتین در مقابل تیرگی و خوردگی بسیار بیشتر از طلاست و شکل پذیری آن هم بالاتر از طلا و نقره و مس است. از همین رو پلاتین گزینه مناسبی برای ساخت جواهرات محسوب می شود. جواهرات پلاتین عمولا با عیار ۹۵۰ از هزار (95%) ساخته می شوند.

پلاتین به صورت آزاد در طبیعت وجود دارد و معمولاً همراه دیگر فلزهای خانواده پلاتین یعنی پالادیم، روتنیم، رودیم، ایریدیم و اسمیم دیده می شود. همگی این ۶ عنصر ویژگی هایی شبیه به هم دارند و عناصری بسیار نادر هستند. پلاتین به صورت طبیعی یک فلز سفید رنگ است.بر عکس طلا که زرد رنگ است .

پلاتین نیازمند این است تا فلزهای دیگری به آن اضافه شوند در هر حال این فلزات تنها ۵ درصد از کل آن را می سازند. مانند اریدیوم و روتنیم .

پلاتین از طلا چگالتر است به این معنی که سنگین تر است در واقع تقریبا دو برابر وزن طلای ۱۸ عیار را دارد.

طلای سفید

طلای سفید به صورت یک عنصر طبیعی وجود ندارد اما وقتی طلای زرد با مشتقات فلزاتی مثل پلاتین و پالادیوم ترکیب می شود به دست می آید.

هنوز استانداردی برای مقدار اضافه کردن این فلزات رنگی وجود ندارد با این حال طلا ۱۸ عیار باید طبق قانون شامل ۷۵ ٪ از طلای خالص باشد.

برای خود نمایی بیشتر طلا در پایان یک روکش رودیم صورت می گیرد.

رودیم فلزی است که از لحاظ رنگی شبیه پلاتین است که یک لایه سفید روشن بر روی طلا اضافه می کند که سبب می شود طلا بیشتر سفید شود.

شکل بالا طلای سفید روکش شده و نشده را نمایش میدهد . بالایی روکش شده و پایینی نشده است.

اگرچه در طول زمان این لایه ساییده خواهد شد و طلای سفید به مرور نمایانتر می شود.

تفاوت پلاتین و طلای سفید

پلاتین یک عنصر فلزی خشک و شکننده است، با هیچ فلز دیگری در اثر ذوب شدن مخلوط نمی شود. یعنی با هیچ فلز دیگری عیار نمی شود. وزن خالص پلاتین 21.30 است.  طلای سفید در اثر حرارت دیدن سیاه می شود، ولی پلاتین سیاه نمی شود.

تفاوت طلای سفید با پلاتین چیست و چه خواصی دارند؟

هر دو از فلزات کمیاب و نادر هستند ولی پلاتین نایابتر است و این یعنی قیمتش  بیشتر از طلا می باشد. در بازار های جهانی قیمت جواهر پلاتینی بین 2.5 تا 5 برابر جواهر طلای سفید قیمت دارد . 

همچنین به علت دمای ذوب بالاتر پلاتین و مشکلات آن در ریخته گری و نیز نرم تر بودن ذاتی آن نسبت به طلای سفید که موجب سخت تر شدن کار روی جزئیات آن میشود قیمت آن بالاتر در نظر گرفته میشود . 

طلای سفید طبیعی که به رنگ خاکستری روشن است حاوی طلا ، نیکل، پالادیوم ، نقره و روی می بـاشد. بـه هـمـین خاطر برای سفید تر جلوه دادن آن از روکش رودیوم (rhodium ) برای پوشش استفاده می کنند و هر چند رودیون سخت است ولی از آنـجـایـی که رودیــوم پــس مدتی ( ۱۲ الی ۱۸ ماه ) ساییده می شود باید مجددا طلای سفید را روکش کرد.

plate =روکش شده 

unplated = روکش نشده   ru = رودیوم   nikel = فلز نیکل  wg = طلای سفید

A - plat (950/ru)

B - unplated 18k nickel wg from e-wb, custom piece (different manufacturer, wore it with the WF three-stone, good match in all lights)

75% Au, 15% Cu, 4.5% Zn, 4% Ni

C - unplated 18k nickel wg from e-wb, stock piece

G - unplated 18k palladium wg from DBL

گاهی در ترکیب طلای سفید ۱۸ عیار به جای روی، پالادیم بکار می رود. در یک طبقه بندی دیگر برای تهیه طلای سفید با عیار ۱۸ می بایست ۷۵۰ قسمت آن را طلا، ۵۰ قسمت را نقره و ۲۰۰ قسمت را پالادیم درنظر گرفت یا اینکه ۷۵۰ قسمت را طلا، ۱۳۵ قسمت را نیکل و ۸۵ قسمت را مس و ۳۰ قسمت را روی انتخاب کرد.

• طلا (درصد طلا بیشتر از مابقی) + مس + نقره = طلای زرد
• طلا + نقره (درصد بیشتر از مابقی) + مس + روی = طلای سبز
• طلا + مس (درصد بیشتر) = طلای قرمز (صورتی)
• طلا + نیکل + پالادیوم + نقره + روی = طلای سفید
• پلاتین و طلای سفید از لحاظ ظاهری بسیار شبیه به هم هستند اما هر کدام نوعی از انواع مختلف فلزات هستند.

A -14k rose gold (دارای درصد بالای آلیاژی مس) 

B-18k unplated 18k nickel wg from WF, custom Ering ( الیاژ طلای سفید و نیکل   روکش نشده با درصد های زیر  )

75% Au, 9.8% Cu, 9.8% Ni, 5.22% Zn

C - unplated 18k nickel wg from e-wb, custom band (wore it with the WF three-stone, good match in all lights)

( الیاژ طلای سفید و نیکل   روکش نشده با درصد های زیر  )

75% Au, 15% Cu, 4.5% Zn, 4% Ni

D - unplated 18k nickel wg from e-wb, stock piece (a bit lighter/whiter than B/C)

(B  و C الیاژ طلای سفید و نیکل   روکش نشده  / مقداری سبک تر و روشن تر از    )

E - plat (950/ru) ( طلای سفید  روکش شده با رودیم  )

F - plated 18k wg from WF   ( طلای سفید  روکش شده    )

 G - sterling

H - 22k

مقایسه پلاتین و طلای سفید

پلاتین فلزی چگالتر و سخت تر از طلای سفید می باشد و این باعث می شود که مقدار قابل توجهی سنگین تر شود در نتیجه قطعه جواهر ساخته شده با پلاتین سنگین تر از جواهر مشابه از طلای سفید می باشد.

 در شکل زیر مقایسه آلیاژ های طلای سفید روکش نشده (با رودیم) با پلاتین را مشاهده میکنید : 

از چپ به راست : پلاتین - طلای سفید 14x1 روکش نشده- طلای سفید روکش نشده 18K-WG

این می تواند ویژگی خوبی یاشد که سبب محکمتر شدن قطعه جواهر می شود ولی گاهی اوقات بیش از حد سنگین بودن جواهر ناراحت کننده است.

وزن در قیمت پلاتین و طلای سفید تاثیر خواهد داشت

تاثیر وزن فقط در اینکه پلاتین در هر گرم گران تر از طلای سفید می باشد محدود نمی شود ، بلکه با وزن سنگین تر سبب می شود وزن کلی یک قطعه پلاتینی تقریبا دو برابر قطعه مشابه با طلا سفیدشود بنابراین قیمت تفاوت زیادی را بین این دو ایجاد خواهد کرد.

مشکل طلای سفید در این است که لایه رودیم که طلا را براق و سفید می کند در طول زمان از بین خواهد رفت یعنی رنگ سفید گاهی تغییر می کند و بیشتر شبیه رنگ کاه می شود

کیفیت های مختلفی از طلای سفید از لحاظ رنگ وجود دارد کیفیت خوب طلای سفید ,سفید ملایمی است که نیاز به روکش رودیوم ندارد

کیفیت های پایین تر طلا سفید رنگ زرد متمایزی دارند که منحصرا و بدون روکش رودیم سفید به نظر نمی رسند

طلاهای ارزانتر نسبت به مواد سفید که شامل پالادیوم و پلاتین می باشند زردتر به نظر می رسند که پالادیوم و پلاتین با توجه به قیمتشان,قیمت را افزایش خواهند داد

رنگ طبیعی پلاتین سفید است و بنابراین سفید باقی خواهد ماند اگر چه هردوی اینها ممکن است خراش بردارند یا ساییده شوند.

گرد آوری: گروه دانش وتکنولوژی سایت تبیان زنجان
http://www.tebyan-zn.ir/science_technology.html

منبع :   mygemologist