با نگاهی به عقب و بررسی رویدادهای فضایی 2014، یک دستاورد از همه چشمگیرتر بوده و آن، فرود بیسابقه کاوشگر فیلائه بر روی یک دنبالهدار در فاصله صدها میلیون کیلومتری زمین است که نقطه اوج ماموریت روزتای سازمان فضایی اروپا به شمار میرود.
این موفقیت تاکنون جایگاههای بسیاری را در برترینهای سالی که گذشت، به دست آورده است.
با وجود به خواب رفتن فرودگر فیلائه، این ماموریت 1.7 میلیارد دلاری هنوز به پایان نرسیده است. دانشمندان در نشست اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا در سانفرانسیسکو به نمایش تصاویر جدید این ماموریت پرداخته و در مورد مرحله بعدی سفر فضاپیمای روزتا صحبت کردند که اکنون دنبالهدار را دنبال میکند.
این دانشمندان همچنین اظهار امیدواری کردند که بتوانند کاوشگر فیلائه را که اکنون به دلیل پایان یافتن باتریها و فقدان نور خورشید به خواب زمستانی فرو رفته، بازیابی کنند.
مت تیلور، دانشمند پروژه روزتا از برنامه تیم خود برای ارسال این فضاپیما در فاصله شش کیلومتری سطح دنبالهدار 67P/Churyumov-Gerasimenko در فوریه سال 2015 خبر داد که نزدیکترین رویایی آن در ماموریت اولیهاش محسوب میشود.
روزتا در طول این نزدیکی میتواند تصاویر وضوح بالایی را در کنار دادههای مفید از انتشارات گازی دنبالهدار بدست بیاورد. همچنین ممکن است بتوان محل فرود فیلائه را که در روز 12 نوامبر (21 آبان) پس از برخورد با سطح دنبالهدار به مکان نامعلومی پرتاب شده، شناسایی کرد. تصاویر بدست آمده تاکنون نشاندهنده یک محیط سایهدار است که فرودگر را ناتوان از استفاده از پنلهای خورشیدی برای شارژ مجدد باتریهایش کرده است.
در کنار داستان داغ روزتا، رویدادهای فضایی دیگری نیز در سال 2014 رخ داد که از آن جمله میتوان به تراژدی فضاپیمای اسپیسشیپ 2 اشاره کرد. فضاپیمای شرکت ویرجین گالکتیک در ماه ژانویه پرواز موفقی را به نمایش گذاشته بود اما تراژدی ماه اکتبر رخ داد که طی آن یکی از دو خلبان در پرواز آزمایشی سرنشیندار فضاپیمای اسپیسشیپ 2، کشته شد. بررسیها بر روی این حادثه ادامه داشته و برخی از مسافران آینده که برای سفر به فضا با این فضاپیما بلیت رزرو کرده بودند، با تردید روبرو شدهاند.
از دیگر رویدادهای جالب انسال باید به کشف سطوح متان در جو و همچنین مواد شیمیایی در سنگهای مریخ توسط کاوشگر کنجکاوی ناسا اشاره کرد. این دو، سرنخهایی هستند که بررسیها برای نشانههای حیات در گذشته یا حال سیاره سرخ را ارزشمند کردهاند؛ اما کنجکاوی تنها کاوشگری نبود که این نشانه را کشف کرد؛ در ماه سپتامبر دو فضاپیمای ماون و همچنین ماموریت مدارگرد مریخ هند با موفقیت وارد مدار مریخ شده و به بررسی جو سیاره پرداختند. کاوشگر هندی از قابلیتهایی برخوردار بوده که میتواند سطوح متان را در هوای مریخ پیگیری کند.
همچنین در سال 2014، دانشمندان با بررسی دادههای ماموریت شکار سیاره کپلر دریافتند که سیارههای فراخورشیدی بسیار شبیه زمین در جهان وجود دارند. همچنین اخبار بهتری نیز وجود داشت و آن، بازگشت مجدد ماموریت کپلر به کار بود.
از دیگر رویدادهای فضایی امسال باید به آزمایش موفق پرواز فضاپیمای بدون سرنشین اوریون اشاره کرد که ناسا قصد دارد در آینده از آن برای ارسال فضانورد به سیارات و در نهایت به مریخ بهره ببرد.
سال 2015 در فضا
گذشته از رویدادهایی که در سال 2014 رخ داده، اتفاقات جالبی نیز در سال 2015 رخ خواهد داد که در اینجا به فهرستی از آن اشاره میشود.
روز سیارات کوتوله: در ماه مارس، فضاپیمای داون ناسا در مدار اطراف سیاره کوتوله سرس برای اولین رویارویی نزدیک با آن قرار خواهد گرفت. سپس در ماه ژوئیه، کاوشگر نیو هورایزون(New Horizons) از کنار پلوتو و قمرهای آن خواهد گذشت.
فضاپیماهای بخش خصوصی: برنامه اسپیسشیپ 2 تنها گزینه ناسا در برنامه فضایی خصوصی نیست. شرکت هوافضای XCOR احتمالا سال آینده آزمایشات هواپیمای موشکی Lynx خود را آغاز کرده و همچنین تاکسیهای فضایی سرنشیندار پیشنهادی شرکتهای بوئینگ و اسپیسایکس نیز شکل خواهند گرفت.
یک سال حضور در ایستگاه فضایی: دو فضانورد آمریکایی و روسی قرار است ماموریت یک ساله خود را به عنوان تمرینی برای کاوشهای فضای عمیق در آینده در ایستگاه فضایی بینالمللی آغاز کنند.
تصمیمات کیهانی: آخرین بخش اطلاعات ماموریت پلانک سازمان فضایی اروپا قرار است ماه آینده منتشر شود. همچنین دادههای بیشتری از سوی طیفسنج مغناطیسی آلفا و برخورددهنده بزرگ هادرونی در راه است. با در نظر گرفتن جنجالها در مورد یافتههای امواج گرانشی BICEP2، باید منتظر بررسی اسرار کیهانی زیادی در سال 2015 بود.
خورشیدگرفتگی در روز اعتدال: علاقمندان به نمایشهای آسمانی میتوانند در روز 20 مارس (29 اسفند) به تماشای ترکیبی از رویدادهای فضایی بپردازند. در این روز که اعتدال بهاری برای ساکنان نیمکره شمالی زمین آغاز میشود، انسانها میتوانند به تماشای خورشیدگرفتگی کلی در کنار ابرماه بپردازند. البته کل این خورشیدگرفتگی تنها در گرینلند و ایسلند قابل مشاهده خواهد بود.
منظومه شمسی در حال حرکت در میان ابر بین ستارهای است که ستارهشناسان آن را ابر میان ستارهای محلی یا Fluff مینامند. این ابر دارای پهنایی برابر تقریبا 30 سال نوری و ترکیبی از اتمهای هیدروژن و هلیم میباشد و در دمای 6000 درجه سانتی گراد قرار دارد.
فیزیکدانان نمیتوانستند وجود این ابر را در اطراف منظومه شمسی توجیه کنند تا این که در 24 دسامبر تیمی از دانشمندان اعلام کردند که فضاپیمای وویجر ناسا، این مسئله را حل کرده است.
Merav Opher میگوید: "با بررسی اطلاعات وویجر به وجود یک میدان مغناطیسی قوی، درست در بیرون منظومه شمسی پی بردیم. این میدان مغناطیسی ابرهای بین ستارهای را کنار هم نگه میدارد و به چگونگی وجود آنها در اطراف منظومه پاسخ میدهد".
حدود 10 میلیون سال پیش، یک خوشه ابرنواختر در نزدیکی یک حباب بزرگ از گاز که میلیونها درجه دما داشت ایجاد شد. Fluff کاملا با این خروجی فشار بالای ابرنواختری احاطه شد و میبا یست به وسیله آن کاملا خراب یا ناپدید میشد، ولی نه تنها اتفاقی نیفتاد، بلکه طبق گزارشات، ابرمحلی هنوز هم دراحاطه گازهای مجاورش قرار دارد.
به گفته Opher دمای مشاهده شده و چگالی این ابر محلی، فشار لازم برای مقابله با تخریب گازهای اطراف را فراهم نمیکند، بنابراین این سوال پیش میآید که Fluff چگونه از این اتفاقات نجات مییابد؟ بازهم فضاپیمای وویجر پاسخی برای این مسئله پیدا کرده است.
درواقع اطلاعات وویجر نشان میدهد که Fluffحدود 4 تا 5 میکروگوس مغناطیسی شده که این میدان مغناطیسی میتواند فشار مضاعفی را فراهم آورد که برای مقابله در برابر تخریب مورد نیاز است.
Fluff به وسیله میدان مغناطیسی خورشید فراتر از مرز منظومه شمسی نگه داشته شده است. این میدان مغناطیسی به وسیله بادهای خورشیدی به شکل حبابی مغناطیسی درمیآید که پهنایی پیش از10 بیلیون کیلومتر دارد و هلیوسفر نامیده میشود. میدان مغناطیسی یاد شده مانند پوششی در اطراف منظومه شمسی قرار گرفته و از آن در مقابل اشعههای کیهانی و ابرهای میان ستارهای محافظت میکند.
دو فضاپیمای وویجر ناسا فراتر از مدار پلوتو و در آستانه ورود به فضای میان ستارهای قراردارند.
اندازه هلیوسفر با استفاده از تعادل نیروها تعیین شد. باد خورشیدی حباب مغناطیسی را از درون باد میکند و منطقه Fluff را از بیرون آن فشرده میسازد. حرکت وویجرها در پوسته هلیوسفر، اندازه تقریبی هلیوسفر و فشار اعمال شده توسط Fluff محلی را آشکار ساخت. بخشی از این فشار مغناطیسی است و مقدار آن بر حسب میکروگوس توسط تیم Opher گزارش شده است.
نکته مهم این است که Fluff به شدت مغناطیسی شده و این حقیقت به آن معنی است که ابرهای دیگر هم در همسایگی کهکشان میتوانند مغناطیسی شده باشند. وقتی که منظومه شمسی به داخل بخشی از این ابرها وارد شود، میدان مغناطیسی آنها بیش از پیش هلیوسفر را فشرده میسازد. این فشار اضافی به اشعههای کیهانی اجازه میدهد که بیشتر به درون منظومه شمسی نفوذ کنند و این مسئله آب و هوای زمین و امنیت سفرهای فضایی را تحت تاثیر قرار میدهد. در واقع دیگر فضانوردان نمیتوانند به جاهای خیلی دور سفر کنند زیرا در این حالت فضای بین ستارهای از همیشه نزدیکتر شده است. البته این اتفاقات میتوانند در دهها یا صدها هزارسال آینده رخ دهد، وقتی که منظومه شمسی از یک ابر به ابر دیگر منتقل شود.
انجمن نجوم آماتوری ایران
کشور ژاپن قصد دارد روز سه شنبه 18 مه 2010 اولین
فضاپیمای بادبانی جهان که انرژی مورد نیاز آن به وسیله صفحه خورشیدی تامین
می شود را به فضا پرتاب کند.
بر اساس گزارش آژانس تحقیقاتی هوا فضای
ژاپن، فضاپیمای Ikaros عملکردی مشابه یک قایق بادبانی دارد. این فضاپیما
قبل از اینکه بادبان خود را با ضخامتی کمتر از یک تار مو بگشاید بر روی
راکت H-IIA به فضا پرتاب خواهد شد و پس از قرار گرفتن در مدار بادبانش را
برافراشته خواهد ساخت.
ذرات نوری که از خورشید ساطع می شوند با بادبان 20 متری این فضاپیما برخورد کرده و آن را در مسیر رسیدن به سیاره زهره به حرکت در می آورند. فوتونهای نور خورشید هزاران آینه ریز را به نوسان در می آورند تا فضاپیما را در محیطی بدون اصطکاک به جلو برانند.
با ادامه یافتن این فرایند سرعت این فضاپیمای بادبانی به 10 برابر سرعت فضاپیماهایی که از سوختهای شیمایی استفاده می کنند خواهد رسید. فضاپیمای Ikaros با وزنی برابر 307 کیلوگرم از موتوری نیز بهره برده است که انرژی آن از سلولهای خورشیدی موجود بر روی فضاپیما تامین شده و عملکردی مشابه موتورهای هیبریدی دارد.
معاون اجرایی این پروژه اعلام کرده است Ikaros در حدود 6 ماه دیگر به سیاره زهره خواهد رسید که در آن نقطه فضاپیما و عکس العملهای آن مورد آزمایش قرار خواهند گرفت. سپس Ikaros به مسیر خود ادامه داده و تا حد ممکن به دورترین نقاط فضا پرواز خواهد کرد. تیم کنترل فضاپیما امیدوارند حداقل برای یکسال و قبل از قطع ارتباط آن با زمین بتوانند Ikaros را هدایت کنند.
در حال حاضر نقشه های دیگری برای ساخت فضاپیماهای مشابه اما پیشرفته تر با بادبانهایی به وسعت 48 متر در دست بررسی است تا در انتهای این دهه به فضا پرتاب شوند. ایده ساخت چنین فضاپیمایی در دهه 1920 توسط دانشمندی لیتوانیایی به نام "فردریش سندر" ارائه شده بود.
بر اساس گزارش تلگراف، آژانس فضایی ژاپن اعلام کرد این تکنولوژی در حال حاضر به دلیل مدت زمان طولانی که برای تولید نیرو از فوتونهای خورشیدی و دستیابی به سرعت مناسب مورد نیاز است، مناسب سفرهای انسانی نیست. آژانس فضایی ژاپن امیدوار است در آینده ای نه چندان دور، یعنی در حدود ده سال دیگر بتواند فضاپیمایی مجهز به این تکنولوژی را به سوی مشتری روانه سازد.
روش های استریلیزه کردن فضاپیماها، موجودات ریزی را که به شرایط سخت عادت دارند از بین نمیبرد. این موجودات با فضاپیما به مریخ میروند و بعد، دانشمندان خیال میکنند که علایم حیات را روز مریخ کشف کردهاند!
فضاپیماها و کاوشگرانی که از زمین به مقصد مریخ حرکت میکنند، اگر چه با روشهایی مخصوص از آلودگیها پاک میشوند، اما به نظر میرسد که باز هم، مسافرین قاچاقی دارند که به مریخ سفر میکنند.
مطالعات تازه محققین نشان میدهد برخی از انواع باکتریها که از این طریق به مریخ رفتهاند، میتوانند مدتها روی مریخ زنده بمانند و باعث شوند که دانشمندان فریب بخورند و در بدترین حالت، دیگر به سراغ نمونههای واقعی مریخی که احتمالا در لابهلای خاک این سیاره منتظر کشف شدن هستند، نروند.
در واقع ما با این روش، میکروبهای شرایط سخت را انتخاب میکنیم و آنهارا روانه مریخ میکنیم!
آدام جانسون از دانشگاه ایندیانا و همکارانش حتی فهرستی از این موجودات را هم تهیه کردهاند: باکتریهای لایه منجمد سیبری، ریزارگانیسمهای تکسلولی آبهای شور مکزیک، موجودات مخمرمانند چشمههای سرد و نمکی مناطق قطبی کانادا و جانوران تنبل که خرسهای آبی هم نامیده میشوند. همه اینها موجودات ریز زمینی هستند که به شرایط سخت عادت دارند و در فضا دوام میآورند.
این اولین مطالعهای است که همه موجودات را با هم در نظر گرفته است. محققین سعی کردند شرایط مریخ را در آزمایشگاه شبیهسازی کنند تا بببینند هر یک از این موجودات تا چه مدتی روی مریخ دوام میآورند.
پیش از این اغلب بر این باور بودند که پرتوهای فرابنفش خورشید که از جو رقیق مریخ عبور کرده و به سطح سیاره سرخ میرسند، اجازه تداوم حیات به موجودات ریز زمینی نخواهد داد. اما مشخص شد که فقط کافی است موجود خودش را به عمق چند میلیمتری خاک برساند تا از آسیب اشعه فرابنفش در امان باشد.
مطالعات محققین نشان میدهد که دوام میکروبهای زمینی روی مریخ ربطی به دما و اتمسفر مریخ ندارد. بلکه مهم شرایط خاک مریخ است. بر این اساس، برخی موجودات میکروبی زمین تا چندصد روز هم روی مریخ زنده میمانند.
حتی برخی در معرض شرایط سخت، خشک میشوند و به نوعی مومیایی میشوند. در همه این حالات، ممکن است دانشمندان به خطا میکروبهای زمینی را به عنوان نشانههایی از حیات روی مریخ تلقی کنند.
به نظر میرسد روشهای استریلیزه کردن فضاپیماها و همچنین نمونهبرداری و شناسایی علایم حیات روی مریخ، نیاز به بازنگری دارد.
منبع:تک محفل
گرد آوری: گروه دانش وتکنولوژی سایت تبیان زنجانhttp://www.tebyan-zn.ir/science_technology.html