زامبی ها، واقعی یا خیالی؟!
این روزها زامبی ها (Zombie) بیش از هر دوره ی دیگری در تاریخ معروف و مشهور شده اند. وبسایت هایی برای آنها راه اندازه شده و فیلم های بسیار زیادی در مورد آنها ساخته شده است که شاید مهمترین آنها “رزیدنت ایول (Resident Evil)” و سریال “مردگان متحرک (Walking dead)” باشد، حتی ممکن است شما هم از طرفداران بازی بسیار جالب “گیاهان علیه زامبی ها (Plants Vs Zombies)” باشید. ولی واقعا زامبی ها از کجا آمدند؟ آیا واقعی هستند یا ساخته ی تخیل بشر میباشند؟ با ما همراه باشید تا در مورد آنها بیشتر بدانید.
تاریخچه زامبی ها
علم اسطوره شناسی منشا زامبی ها (Zombi) را در جادوگری منطقه هایتی ریشه یابی کرده است. در فرهنگ بومی هایتی، داستان هایی وجود دارد که مردم بعد از مرگشان توسط جادوهای سیاه دوباره به حرکت در می آیند و از آنها با عنوان “جنازه های زنده” یاد می کنند. اعتقاد بر این است که این جنازه های زنده توسط یک نیروی قویتر هدایت میشوند و همین مساله در افرادی که به زامبی ها و وجود آنها اعتقاد دارند ترس ایجاد میکند.
زامبی (به معنی واقعی بردگی) نسل به نسل منتقل شده و دستخوش تغییرات زیادی شده تا به شکل امروزی که در فیلم ها و داستانها مشاهده میشوند تبدیل شده است. شواهد این امر در تاریخ هایتی مشاهده شده بطوری که مردم با مصرف موادی که به آنها معجون جادوگری گفته میشده به صورت برده در می آمدند و در مزارع شکر کار می کردند.
برخلاف آنچه که در داستانهای امروزی میخوانید و یا در فیلمها مشاهده میکنید، زامبی ها مغز انسان نمی خوردند بلکه تنها، بردگانی بودند که توسط دیگران مورد سواستفاده و بیگاری قرار میگرفتند.
در سال ۱۹۶۲، دو دکتر، که یکی امریکایی و دیگری تحصیل کرده در امریکا است، مرگ یک مرد اهل هایتی به نام Clairvius Narcisse را اعلام کردند. در سال ۱۹۸۰، Clairvius دوباره در روستای محل زندگی خودش دیده شد و بیش از ۲۰۰ نفر از مردم محلی هویت وی را تایید کردند. به گفته ی خودش، او تبدیل به یک زامبی شده بوده و مجبور بوده در مزارع کاشت شکر، کار (بیگاری) کند.
دانشمندی به نام Wade Davis به موضوع زامبی های هایتی علاقه مند شد. وی به هایتی رفت تا فرمول و شگردی را که زامبی ها توسط آن ایجاد میشوند را پیدا کند و نتایج تحقیقاتش را با نام “ابلیس و رنگین کمان” منتشر کرد. در این نوشته ها فرمولی برای تبدیل کردن افراد به زامبی ذکر شده که شامل ترکیب کردن مواد مختلفی از جمله زهر مار بوآ و رطیل، استخوان کودک و بعضی گیاهان است که اثر برخی از آنها برای پاک کردن حافظه تایید شده است.
این اسناد و حقایق تاکنون به صورت ۱۰۰% تایید نشده اند ولی قانونی رسمی در هایتی وجود دارد که تبدیل کردن افراد را به زامبی ها منع و غیرقانونی اعلام کرده است! (توضیحات عصرعلم: با توجه به معنی زامبی که همان بردگی است، گمان میشود در این قانون بردگی و برده فروشی منع شده باشد.)
ابزار جادوگری هایتی – وودوو ( Voodoo )
دکتر Steven Schlozman پروفسور روانپزشک دانشگاه هاروارد تئوری خودش را در زمینه زامبی ها ارائه میکند. به عقیده ی این دانشمند مطالعه بر روی زامبی ها و ممکن بودن آنها به دانشمندان کمک میکند تا رفتار اجتماعی مردم را در زمان بروز بیماریها و ترسهای اجتماعی بهتر درک کنند.
هنگامی که شما از این دید به قضیه نگاه میکنید، آنقدر هم ترسناک نیست. زامبی های کتابها و فیلمها به نحوی آلوده میشوند. برای مثال با یک ویروس یا یک واکنش شیمیایی یا هرچیز دیگر و میدانیم که اینها افسانه نیستند. در حقیقت، چیزی که در فیلم ها و داستانهای امروزی مشاهده میکنیم در واقع ترس ما از بیماری های فراگیر و گسترده ای هستند که در جوامع بشری دیده میشوند و بعضی از آنها قابل کنترل نیستند.
به عقیده ی فوربز، این زامبی ها با بیماریهایی مثل ایدز، ابولا، ناهنجاری های ژنتیکی، جنون گاوی، سفلیس، انفلوانزا و … در ارتباط هستند که در فیلم ها به این شیوه نمایش داده میشوند و وجه مشترک تمام آنها فراگیر بودن آنها است. شاید نمایش زامبیها به این صورت در فیلمها نمادی از افراد ناهنجار در جامعه باشد که تحت تاثیر تربیت نادرست، اختلالات اعصاب و روان و … باعث اختلال و دیگر آزاری در جامعه ی انسانی شده اند.
برخی دیگر از دانشمندان اعتقاد دارند که زامبی ها، نشان دهنده ترس مردم از علوم پیشرفته، مانند ژنتیک، هستند که ممکن است از کنترل بشر خارج شود و نتایج غیرقابل مهاری را در بر داشته باشد. علمی مانند شبیه سازی انسان که بشر امروزه به آن دست پیدا کرده است. گروه دیگر اعتقاد دارند بیان این مسائل به ترس اجتماعی مردم از واقعه ی آخرالزمان اشاره دارد که در تمام کتب دینی و مذهبی ذکر شده و موضوع غیرقابل اجتنابی است.
از تمام این حرف ها گذشته، چیزی که اهمیت دارد این است که زامبی ها (فارغ از زنده یا مرده بودن) وجود داشته اند و بردگانی بوده اند که در اعصار مختلف توسط دیگران مورد سواستفاده قرار میگرفته اند. ولی آنچه را که در فیلمها مشاهده میکنید با تخیل درهم آمیخته شده است.
نظر شما در مورد زامبی ها چیست؟ فکر میکنید تمام اینها زاده ی ذهن و تخیل بشر است؟ آیا اعتقاد شما این است که این مسائل خرافات هستند؟ یا نه! فکر میکنید زامبی ها وجود دارند و شاید در بین ما زندگی میکنند!؟!
10 فیلم ممنوع معروف تاریخ سینما!
اگر به فهرست فیلم های توقیف شده در جهان نگاه کنید، خواهید دید که اسامی فیلم های کارگردانان بزرگ تاریخ سینما مثل استنلی کوبریک و برناردو برتولوچی و سام ریمی در این میان وجود دارد. اما پس از مدتی که این فیلم ها از توقیف درآمدند، تماشاگران دیدند که توقیف این فیلم ها چندان هم بی دلیل نبوده است. شرح ما وقع 10 فیلم اول و مشهورترین های این فهرست هم جذاب است و هم خواندنی.
1. کشتار با اره برقی در تگزاس (تاب هوپر /1974)این فیلم به دلیل تعدد سکانس های خشونت آمیز و ترسناک در کشورهای فنلاند، انگلستان، برزیل، استرالیا، آلمان، شیلی، سوئد، نروژ و ایرلند به نمایش درنیامد. فیلم بر اساس زندگی واقعی قاتلی به نام ادگین ساخته شده بود که پوست انسان می پوشید، اما از اره برقی استفاده نمی کرد. حقیقت همیشه از داستان عجیب تر و صدالبته ترسناک تر است. «کشتار با...»، که بر مبنای جنایت هایی واقعی و وحشتناک ادگین ساخته شده است، در نگاه اول مستندی قدیمی و کم هزینه به نظر می رسد. تاب هوپر می گوید: «انتخاب این عنوان برای فیلم باعث شد دوستان زیادی را از دست بدهم. فکر می کنم آنها کمی زیاده روی کردند، شاید هم واقعا دلیلی برای این کارشان داشتند.»
2. پرتقــال کوکــی (استنلی کوبریک /1971)در کشورهای ایرلند، سنگاپور، مالزی، اسپانیا و کره به مدت دو دهه ممنوع شد. یک اقتباس جنجالی از کتاب آنتونی بورخس که خود کوبریک آن را به پیشنهاد پلیس و به خاطر تهدیدهایی که علیه او و خانواده اش انجام شده بود، در انگلستان به نمایش درنیاورد و این موضوع را همسرش بعد از مرگ او فاش کرد. در «پرتقال کوکی» کوبریک با این مشکل روبه رو است که تماشاگر را متقاعد کند آنچه در فیلم می بیند آینده نزدیک است. راه حل هنری اش این است که به مکان فیلم ظاهر و حس و حال مکان های زندگی روزانه مان را می دهد، در عین حال که به آن نوعی جلوه غیرعادی می بخشد. یکی از صحنه های تکان دهنده تر پرتقال کوکی صحنه قتل یک زن به دست الکس با اثر هنری ساخت خودش - یک مجسمه - است.
3. جن گیر (ویلیام فریدکین /1973)این فیلم یکی از ترسناک ترین و جنجال برانگیز ترین فیلم های تمام ادوار سینماست و نمایش آن در کشورهای انگلستان، مالزی و سنگاپور ممنوع شد. منتقدان استقبال بسیار گرمی از فیلم کردند و فیلم نامزد 10 جایزه اسکار و برنده دوتای آنها (صدا و تدوین) شد. «جن گیر» علاوه بر موضوع جنجالی اش، یکی از مهوع ترین و دلخراش ترین فیلم هایی است که تابه حال ساخته شده است. هنگام نمایش این فیلم اخبار زیادی از غش، حملات تشنجی و هیستری و حتی در بعضی موارد سقط جنین از تماشاگران گزارش شد. نمایش این فیلم در فنلاند ممنوع شد. این فیلم در انگلستان دو بار رده بندی سنی شد. قسمت هایی از آن حذف شد. جین فوندا و شرلی مک لین نامزد بازی در نقش کریس مک دا نیل (مادر دختر جن زده) بودند. جک نیکلسون هم قرار بود در نقش پدر کاراس (کشیش جوان) بازی کند.
4. زندگی برایان (تری جونز /1979)این فیلم هم در کشورهای نروژ، ایرلند و سنگاپور ممنوع بود. این هزل توسط بسیاری از فعالان مذهبی تقبیح شد. در سوئد با جمله «آنقدر خنده دار است که در نروژ ممنوع شده» از ممنوعیت آن استفاده کردند. «زندگی برایان» از نگاه شهروندان انگلیسی، به عنوان بهترین فیلم کمدی تاریخ سینما انتخاب شد. روزنامه گاردین پس از نظرسنجی از شهروندان انگلیسی برای انتخاب بهترین فیلم های کمدی سینما، فهرست 50 اثر بر تر انتخاب شده را اعلام کرد که فیلم «زندگی برایان» در رده اول قرار گرفته است. این فیلم محصول سال 1979 و ساخته «تری جونز» است.
5. آخرین تانگو در پاریس (برناردو برتولوچی/1972)این فیلم در کشورهای ایتالیا، نیوزلند، پرتغال، سنگاپور و کره جنوبی ممنوع شد. آخرین تانگو در پاریس نامـزد دو جــایــزه اسـکار بــود و یکـــی از مشهور ترین فیلم های بدنام تاریخ سینماست. داستان حول محور یک آشنایی اتفاقی بین بیوه مرد 45 ساله یی دور می زند به نام پُل (براندو) و زن جوان 20ساله یی به نام جین (اشنایدر). این دو به طور تصادفی در آپارتمانی که برای اجاره گذاشته شده، به هم بر می خورند. پل می خواهد درد جانکاه از دست دادن همسرش را تسکین دهد. جین که در برابر اصالت این احساس واکنشی توام با احساس ترحم دارد، رابطه با پل را بهتر از حرافی های پوچ و بی مغز نامزدش می داند. از لحظه یی که این دو اسم شان را به یکدیگر می گویند، رابطه شان رو به افول می گذارد. در حالی که در عین سادگی چشم همه به صحنه های آخرین تانگوی پاریسی مانده بود. اما آخرین تانگو، راوی داستان رویاپردازان و سیاستمداران نبود.
6. در جبهه غرب خبری نیست (لوئیس مایلستون/1930)در کشورهای آلمان و اتریش حدود سه دهه ممنوع اعلام شده بود. این فیلم موفق به کسب دو جایزه اسکار بهترین فیلم و بهترین کارگردانی شد، اما به خاطر مضامین ضدجنگ و پیام ضدآلمانی اش توسط هیتلر و متحدانش ممنوع شد. در نمایش بسیار کوتاه مدتش در سینماهای آلمان نیز نازی ها با رها کردن موش در سالن های سینما نمایش را به هم ریختند. «در جبهه غرب خبری نیست» یکی از شکوهمند ترین داستان هایی است که در رابطه با جنگ جهانی اول نوشته شده است و فیلمی که از روی آن ساخته شد، یکی از موفق ترین فیلم های تاریخ سینمای جهان است. این داستان مستقیما به نسلی از مردم آلمان اشاره دارد که زندگی شان را برای جنگ فنا کردند.
7. کالیگولا (تینتو براس و باب گوچیونه /1979)در کشورهای کانادا و ایسلند به نمایش درنیامد. داستان جنجالی امپراتوری روم و نمایش خشونت فراوان به همراه مضامین غیراخلاقی دیگر باعث شد این فیلم جنجالی ترین آثار سینمایی لقب بگیرد. در این فیلم بازیگران مطرحی مثل مالکوم مک داول، پیشتر اوتول و هلن میرن شرکت داشتند. کالیگولانام امپراتوری است که در سال 38 پس از میلاد در روم حکومت می کرد. زندگی این امپراتور پس از مرگ خواهرش در وسیلا کاملا تغییر می کند. کالیگولا همچنین عنوان نمایشنامه یی است که آلبر کامو آن را بر اساس داستان این امپراتور به رشته تحریر درآورد.
8. آخرین خانه سمت چپ (وس کریون/1972)در کشورهای سنگاپور، ایسلند، نیوزیلند، نروژ و آلمان غربی به نمایش درنیامده و برای 18 سال در انگلستان و بیشتر از 32 سال در استرالیا ممنوع بوده است. این فیلم را وس کریون ساخت که فیلم «تپه ها چشم دارند» او هم در فنلاند ممنوع شده بود. او برای فیلم های ترسناکی مثل کابوس در خیابان الم و سری جیغ هم شهرت چشمگیری دارد.
9. عجیب الخلقه ها (تاد برونینگ /1932)نمایش آن در کشورهای ایتالیا، فنلاند و ایرلند ممنوع شد. تصمیم عجیب برونینگ برای استفاده از آدم های معمولی با شکل و شمایل عجیب و درهم به جای بازیگران گریم شده حسابی تماشاگران را شگفت زده کرد و با اینکه این فیلم حالا یک فیلم کالت به حساب می آید، اما برونینگ برای ساختن فیلم بعدی اش باید خیلی تلاش می کرد.
10. شیطان مرده (سام ریمی/1981)ممنوع شده در کشورهای مالزی، انگلستان، آلمان غربی، سوئد، ایسلند، ایرلند و سنگاپور. این فیلم از اولین فیلم هایی بود که توسط فعالان مذهبی با عنوان «کثافت ویدئویی» - اصطلاحی که برای انتقاد از نمایش صریح خشونت توسط سازمان های مذهبی، منتقدان و رسانه ها به کار گرفته می شود- مورد شماتت قرار گرفت.
